Bezoekers maken nog weinig kans op waarneming zwarte heidekip
archief oud artikel 3 december 2007 Ede, Gelderland REPORTAGE - Korhoenders, sinds dit najaar zijn ze weer op de Hoge Veluwe te zien. Met het uitzetten van de zwarte 'heidekippen' probeert het nationale park de avifauna van de erfenis van het echtpaar Kröller-Müller weer compleet te krijgen. DagjeWeg.NL ging met de boswachter mee op pad om de korhoenders te zoeken.
“Reken er maar niet op dat we korhoenders gaan zien”, waarschuwt boswachter Henk Ruseler bij aankomst. Even later blijkt: op de Hoge Veluwe is het zoeken naar een speld in de hooiberg. Tot voor kort waren de fraaie zwarte hoenders al jaren nergens meer op de Veluwe te zien.
Op vrijdag 7 september zette Clemens Cornielje, Commissaris van de Koningin in Gelderland, na een storm van protest de eerste drie korhoenders van een groep van dertig exemplaren uit. De ‘korren’, zoals Ruseler – "al 27 jaar boswachter op de Hoge Veluwe" - ze liefkozend noemt, zijn echter in geen velden of wegen te bekennen. Toch zitten ze er. "Het is nu niet de beste tijd om korhoenders te zien", legt de boswachter uit. "Wil je echt kansmaken dan moet je hier in het voorjaar zijn. April is de beste maand. Dan zijn de korhoenders aan het bolderen. De mannetjes proberen dan met veel opsmuk een vrouwtje te versieren. Een prachtig gezicht."
Bolwerk
Dat baltsgedrag van de beesten is nog maar zelden te horen in Nederland. Beroemd is de populatie korhoenders op de Sallandse Heuvelrug. De Holterberg herbergt nog een kleine korhoenderbevolking: zo'n 30 tot 50 exemplaren. De heide in Overijssel is het laatste bolwerk van Nederland. Eind 19e eeuw is dat geheel anders: de korhoenpopulatie is op veel heidevelden in ons land te vinden. Toch is het korhoen nooit talrijk geweest. In 1750, 1767 en 1770 verbood prins Willem V om op korhoenders te jagen. Volgens gegevens van onderzoeksinstituut Alterra zijn rond 1940 nog 5000 korhanen, de korhoendermannetjes, aanwezig. Twintig jaar later wordt de totale Nederlandse populatie korhoenders op nog maar 3000 exemplaren geschat. In 1978 werden nog maar 225 baltsende hanen geteld. Ruseler weet ervan. “Ik heb ze in de jaren '80 nog wel eens in de Kroondomeinen gezienâ€, herinnert de boswachter zich.
Start
Ook op de Hoge Veluwe kwamen ooit ‘korren' voor. In de winter van 1979 op 1980 sneuvelde het laatste exemplaar. Het type landschap op de Hoge Veluwe is ideaal voor de korhoenders, zegt Ruseler. Tweederde van het park bestaat uit heidevelden. De zuid-oosthoek van het park is dan ook de beste plek om korhoenders te zien te krijgen. "Wie de vogels graag wil zien, kan het beste de wandelroute Deelense Start lopen. Tijdens de balts in april hebben bezoekers de meeste kans er ééntje tegen te komen." Ruseler adviseert het publiek bij de opening van het park al te komen. "Dan zijn de vogels actief." Speur goed de boomtopjes af, zo tipt hij. "Als een familie korhoenders diep in het heideveld zit, kan je het wel vergeten dat je ze ziet. Mogelijk organiseren we in de toekomst speciale excursies om de korren aan het publiek te laten zien, maar dat is nog toekomstmuziek."
Boomknoppen
De boswachter praat in superlatieven over de paars kleurende omgeving. Regelmatig neemt hij het woord 'prachtig' in de mond. "De heide is hier uitermate geschikt voor korhoenders. De gevarieerdheid van het landschap maakt het aantrekkelijk. Kijk eens, hoe mooi de heide erbij ligt." In de verte ligt de middeleeuwse landbouwenclave van Oud-Reemst. Daar is voor de korhoenders veel voedsel te vinden, zegt Ruseler terwijl hij er naar toe wijst. "Ze eten vooral boomknoppen en gras."
Wennen
In de dichte bossen liggen eveneens de rennen waar de gefokte korhoenders alvast kunnen wennen aan de omgeving. "We zijn van plan de komende tien jaar jaarlijks korhoenders los te laten." Toch staat niet vast dat het korhoen daadwerkelijk terugkeert op de Veluwe. Hoewel de introducties elders in Europa gelukt zijn, stellen wetenschappers en natuurliefhebbers zich de vraag of het in het park wel gaat lukken. "Of het hier gaat lukken? Daar kan ik echt geen zinnig woord over zeggen", zegt Ruseler. "Maar ik hoop van harte dat het korhoen binnenkort weer op de Hoge Veluwe te bewonderen is."
"De kleine en kwetsbare Sallandse korhoenderpopulatie heeft een unieke genetische samenstelling. Ze lijken alleen op de vogels in België en Duitsland. Ook in uiterlijk en gedrag verschillen de inheemse korhoenders hemelsbreed van alle anderen. Ze zijn optimaal aangepast aan het leven in het West-Europese laagland. Voor de duizend uit gevangenschap afkomstige vogels die de Hoge Veluwe in tien jaar tijd zal loslaten geldt dat allemaal niet. Die zijn grotendeels van Scandinavische oorsprong. Deze vogels zijn generaties lang in gevangenschap gefokt en daarmee niet aangepast aan de omstandigheden in het wild. Hun darmstelsel is vele malen korter door de onnatuurlijke voeding en ze kennen de gevaren van predatoren en slechte weersomstandigheden niet. Het staat allerminst vast dat de Hoge Veluwe nu geschikt is voor korhoenders. Alle uitzetprojecten in Europa, waarbij meer dan vijfduizend korhoenders zijn losgelaten, zijn mislukt. Van herintroductie afkomstige vogels vertonen vaak een opmerkelijk zwerfgedrag. Het risico van vermenging van de Sallandse vogels met de uitgezette exemplaren is allerminst denkbeeldig. Waarmee het unieke Sallandse korhoen voorgoed van de aardbodem zou verdwijnen. Internationale natuurbeschermingsregels verbieden het uitzetten van dieren onder deze omstandigheden. Alle energie dient gestoken te worden in het behoud van inheemse korhoenders. Als we daar niet in slagen, is het uitzetten van gefokte vogels volstrekt kansloos."
Reportage - Laatst gewijzigd: 2022-03-17 09:45:42 · Gepubliceerd: 3 december 2007 - 2725
