Van synagoge tot snackbar

archief oud artikel 9 februari 2010 Cultuur Amsterdam, Noord-Holland De Hebreeuwse letters boven de hoofdingang van de Amsterdamse Snoge zijn niet meer dan vage tekens voor een passerende groep toeristen. Luidkeels zingend, stampen ze de Portugese Synagoge voorbij en zetten koers richting de Heineken Experience voor hun ontbijt. De letters blijven ongehinderd staan en schitteren in het zonlicht, dat gouden stralen werpt op een oud echtpaar dat het prachtige gebouw binnengaat.

Eerbiedig schuifelt het paar de Snoge in en snuift de geur van historie op, die uit de poriën van de synagoge stroomt. De eeuwenoude banken nodigen uit om te zitten, maar ze krijgen geen aandacht. De blikken van het stel dwalen langs de grote vensters en doven in het licht van de kaarsen in de koperen kaarsenkronen.

Houten palen

De Portugese Synagoge is gebouwd op houten palen, die in het water staan. De synagoge is omgeven door een aantal lage gebouwen, waarin onder meer de wintersynagoge en de wereldberoemde bibliotheek Ets Haim zijn gevestigd. De tussenliggende ruimte dient voor ontspanning.

De bouw van de Portugese Synagoge begon in april 1671, onder leiding van bouwmeester Elias Bouman. Bouman was een bekende in joodse kringen, vanwege de bouw van de Grote Sjoel, een voormalige Amsterdamse synagoge. Aan het begin van 1672 werden de werkzaamheden twee jaar onderbroken als gevolg van een zware orkaan. Op 2 augustus 1675 werd de destijds grootste synagoge ter wereld feestelijk ingewijd en in gebruik genomen. Honderden Sefardische Joden kregen met de Snoge een geweldige plaats waar ze in het openbaar hun godsdienst konden belijden.

Sober karakter

De synagoge heeft een sober karakter, dat in de loop van de eeuwen niet is aangetast. Grondige restauraties en verbouwingen in de achttiende en negentiende eeuw hebben niets afgedaan aan de strakke bouw van deze joodse kathedraal.

In 2010 wordt de Snoge opnieuw gerestaureerd. De verborgen schat moet toegankelijk worden voor iedereen. "Als je Amsterdammers vraagt: 'ben je wel eens in een synagoge geweest?' dan reageren mensen vaak verbaasd: 'mag je daar binnenkomen dan?' Jazeker en dan hoor je fantastische verhalen", vertelde Hans Veggel, voorzitter van de Stichting Cultureel Efgoed Portugees Israëlitische Gemeente, recent aan dagblad Trouw. Vooral de bijgebouwen krijgen een opknapbeurt. De restauratie gaat anderhalf tot twee jaar duren, maar het gebouw blijft toegankelijk voor publiek.

Het echtpaar uit de eerste alinea's, dat nu nog wat versuft door de synagoge dwaalt, maakt na de verbouwing een prikkelende multimediatour door het complex. Verhalen die eeuwenlang doorgefluisterd zijn, worden in een modern jasje gestoken om meer bezoekers te trekken. De vraag is of de Portugese Synagoge zit te wachten op de toestroom van quasi-geïnteresseerde figuren, die als robots door de gebouwen rennen. Het sobere, eerbiedige karakter van de Snoge kan door de moderniseringen wel eens verloren gaan. Religieuze gebouwen veranderen vaker in snackbars en supermarkten.

Redactioneel - Laatst gewijzigd: 2011-05-09 10:46:50 · Gepubliceerd: 9 februari 2010 - 589