'Toorop heeft een bijzondere aantrekkingskracht'

archief oud artikel 27 september 2008 Rotterdam, Zuid-Holland Van 27 september 2008 tot 18 januari 2009 is in Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam de tentoonstelling ‘Vooral geen principes' van de schilderes Charley Toorop. DagjeWeg.NL sprak met de ontwerper van de tentoonstelling, Marja Bosman.

Wat maakt deze tentoonstelling bijzonder?
‘Het is de eerste overzichtstentoonstelling van Toorop sinds 1982. Uit 400 schilderijen is een selectie gemaakt van 113 bijzondere werken. Het museum laat niet alleen haar bekende ‘realistische’ werk zien, maar ook haar expressionistische fase. En al haar zelfportretten zijn bijeengebracht.’

Verrassende tentoonstelling vanaf 27 september te zien in Museum Boijmans

Hoe is het opgezet?
‘De tentoonstelling vindt plaats in de modernistische zalen van ons museum. De kunstwerken stroken goed met de architectuur van het gebouw. Twee eigenschappen domineren in het gebouw: ‘glasharde confrontatie' en ‘eerlijke helderheid.' We wilden alle topwerken van Charley in beeld brengen, maar ook een verrassende kant laten zien. Dit doen we door nooit vertoonde schilderijen en minder bekende werken te tonen. De inrichting is ingedeeld op twee manieren. Hij is chronologisch opgezet (van oude naar nieuwere werken), maar ook thematisch. De bezoeker krijgt, al lopend van de ene naar de andere zaal, voortdurend verrassingen: telkens een wisseling van het perspectief.'

Voor wie is het bestemd?
‘Dit varieert van 50-plussers, scholieren, studenten, toeristen, mensen uit de kunstwereld, iedereen die geïnteresseerd is. Maar het is ook juist voor mensen die niet in het museum komen: het werk van Charley Toorop heeft een bijzondere aantrekkingskracht. De schilderijen, de koppen en die ogen! Dat spreekt aan. Het is menselijke kunst zonder enige benepenheid. We hebben veel publieksbegeleiding: er is een audiotour, films en een scholierenprogramma.'

Waar onderscheidde Toorop zich in vergeleken met andere schilderaars?
‘Vooral door haar krachtige manier van schilderen. Ze had lef, ze was niet benepen. Het is geen 20ste–eeuwse fijnschilderkunst. Het is vitaal en positief. Alsof iemand met de vuist op tafel slaat: ‘Zâ zie ík de wereld, en zâ is het voor mij!'

Kunt u een aantal schilderijen beschrijven?
‘In 1926 verblijft ze in Rotterdam waar ze vier havengezichten schildert. Het zijn uiterst levendige schilderijen. De stijl die is gebruikt staat voor ongekunsteldheid en puurheid. Als de oorlog uitbreekt in 1940 schildert ze het leed en tragiek van de oorlog. Als model gebruikt ze een clown die bij een bombardement alles verliest en de bergen invlucht. Ze schildert hem tegen de achtergronden van de overgebleven ruines. Haar laatste zelfportret, 1954-1955, is doordrongen van de eindigheid van het leven. Achter zich tekent ze een half dichtgetrokken gordijn. Het raam biedt uitzicht op kale takken. Op het doek wendt ze zich af naar het raam.'

Hoe reageerden tijdgenoten op haar werken?
Critici bestempelden haar stijl als ‘mannelijk'. Men vond het uitzonderlijk gedurfd en onverschrokken. Na de oorlog werd haar kunst zeer geëerd en kreeg ze een eigen overzichtstentoonstelling.

Waar duidt de titel ‘Vooral geen principes' op?
‘De titel vooral geen principes is afkomstig van een eigen (anti-)statement: in 1930 vroeg Paul Citroen haar om een statement of stukje voor een boek dat hij samenstelde over en met eigentijdse Nederlandse kunstenaars. Zij reageerde daarop met: ‘Vooral geen principes – werken - en onze opvattingen verzuiveren'. Een jaar later verzocht ze Citroen om die zin te schrappen, ze had liever helemaal niets afgedrukt. En zo geschiedde: Citroen nam het niet op in zijn boek Palet. Maar het statement, of eigenlijk antistatement, is typerend voor Toorop: ze zei ermee dat je alleen al schilderend je eigen visie helder kunt krijgen. - Geen woorden maar daden dus, op zijn Rotterdams gezegd.'

Redactioneel - Laatst gewijzigd: 2019-02-22 11:36:05 · Gepubliceerd: 27 september 2008 - 2167