iPods uit de vorige eeuwen

archief oud artikel 19 januari 2009 Utrecht, Utrecht Muziekspelers met uren aan muziek zijn tegenwoordig niet veel groter dan een pakje kauwgum. Veel mensen vinden dat heel gewoon. Ik ook. Juist voor die mensen is het geweldig om Nationaal Museum van Speelklok tot Pierement eens te bezoeken. Wie dit Utrechtse museum bezoekt heeft gegarandeerd: (1) de rest van de dag een vrolijk deuntje in zijn hoofd, en (2) hernieuwde bewondering en waardering voor de techniek.

Terwijl ik het museum inloop, reik ik met mijn hand in mijn jaszak. Op de tast weet ik het pause/play-knopje van mijn iPod te vinden. De muziek (Johnny Cash) stopt. Snel haal ik de witte oordopjes uit mijn oren, om ze behendig om de iPod te wikkelen: Johnny Cash mag straks weer verder zingen, nu eerst een museumbezoek.

Rondleiding

Ik ben net op tijd, want de rondleiding gaat zo van start. Een rondleiding door het museum is geen VIP-behandeling: alle bezoekers in Museum van Speelklok tot Pierement krijgen een rondleiding. Ieder uur gaat er één van start. "Zo'n rondleiding is ook wel zo leuk, want als je zelf door het museum loopt, is het helemaal stil", zegt de gids. Ze loopt een kamer in ("de huiskamer van het museum") en laat het groepje kennismaken met de eerste mechanische muziekinstrumenten.

Toeters en bellen

Verbazing en fascinatie. Natuurlijk: iedereen heeft wel eens een muziekdoosje gezien of in de stad bij een draaiorgel naar binnen gekeken. Maar de instrumenten echt beleven? Dat kan alleen in dit musuem. Als bezoeker val je van de ene verbazing in de andere. Ik wel in ieder geval. Het is wel even wat anders dan mijn iPod, zo'n Pierement. Dat ze zoiets twee eeuwen geleden al konden maken. Ongelooflijk.

G. Perlee

Van de 'huiskamer', lopen we naar een andere ruimte. Het kleine groepje slaakt een eerbiedige zucht. De aanblik: een hele rij schitterende draaiorgels. Ze zijn allemaal van de Nederlandse fabrikant G. Perlee, die de prachtige orgels al vanaf 1875 maakte. De enorme instrumenten staan overigens niet te verstoffen in het museum: "Zie je dat grote metalen onderstel en die banden onder dat orgel?", vraagt de gids, terwijl ze op één van de orgels wijst. "Dat is er natuurlijk later onder gezet. Op die manier kunnen we het orgel gemakkelijker verplaatsen, want hij moet af en toe nog de straat op."

Frans Bauer

Museum van Speelklok tot Pierement wil het vrolijkste museum van Nederland zijn. Hoe? Door muziek. Veel vrolijke muziek. De gidsen van het museum vertellen niet alleen wat over de instrumenten, ze laten ieder instrument ook horen. En zien! Bezoekers krijgen een perfect inkijk in alle speelklokken, orchestrions, draaiorgels, pierementen en andere automatische muziekspelers uit het museum. Je ziet de blaasbalgjes, de muziekkammen, de muziekrollen... alles! De instrumenten zijn stuk voor stuk prachtig gerestaureerd en onderhouden.
Er worden zelfs - met de hand! - nieuwe muziekrollen gemaakt. Dat horen we zelf, als we een enorme zaal met reusachtige orgels ("dit zijn de dansorgels") binnengaan. De muziek wordt gestart. Frans Bauer. "Heb je even voor mij? Lalalalalala." Het echtpaar naast me (Brabantse tongval, gezellige mensen) gaat los. Ze dansen en zingen. Ik niet. Nouja... ik dans niet, maar helemaal stil blijven staan lukt ook niet. Bewegen gaat bijna vanzelf.

De rondleiding is voorbij. Hoe lang heeft hij eigenlijk geduurd? Geen idee. Drie kwartier? Een uur? Het maakt ook niet uit: ik ben zojuist in een heerlijk vrolijk musuem geweest en heb wel twintig keer 'ooooh' en 'wooow' gezegd. Onder de indruk van de techniek.
Terwijl ik het museum uitloop gaat mijn hand automatisch naar mijn jaszak, op zoek naar de iPod. Ik doe het toch niet. De oordopjes blijven dit keer uit m'n oren, want die zitten nog uren vol met vrolijk klokgelui.

Hoe werkt een draaiorgel? Willem Wever legt het uit:

Reportage - Laatst gewijzigd: 2023-09-11 16:37:07 · Gepubliceerd: 19 januari 2009 - 1759