Getekend door de oorlog

archief oud artikel 15 maart 2009 Amsterdam, Noord-Holland Het is 1936. Een jongetje van elf kijkt naar de parade voorafgaand aan de Olympische Spelen in Berlijn. Enkele meters voor hem verschijnt een tengere man. Adolf Hitler. Een beeld dat de jongen nooit meer zal loslaten.

Een snor met daaronder een smerige glimlach. IJskoude ogen, doordrenkt met pure haat. Thuis pakt de jongen een pen en begint te tekenen wat hij heeft gezien. Het resultaat is een reeks scherpe cartoons van de dictator. De jongen laat de pen nooit meer los. Niet als kind, ook niet als man. In december 2008 overleed deze held, zijn nagedachtenis is te zien in het Verzetsmuseum in Amsterdam.

Opa deed het anders

Fritz Behrendt (1925 - 2008) was een beroemde politieke cartoonist. In zijn leven tekende hij meer dan 20.000 cartoons voor het Algemeen Handelsblad, het Parool en De Telegraaf. Vaak nam hij de Tweede Wereldoorlog als onderwerp. Een onderwerp dat hem erg raakte. In 1937 emigreerde hij met zijn familie naar Nederland, waarna hij naar de Kunstnijverheidsschool ging. Behrendt was een nieuwsliefhebber en stortte zich volledig op de politiek. Uiteindelijk ging hij in het verzet. Zijn politieke cartoons bleven uit zijn pen vloeien.

De meest bijzondere cartoons en tekeningen zijn verzameld in het Verzetsmuseum. Behrendt heeft nog geholpen met de selectie, maar stierf tijdens de voorbereiding van de tentoonstelling. Van de 20.000 tekeningen zijn er enkele tientallen overgebleven. Meer passen er niet in de kleine tijdelijke tentoonstellingsruimte van het Verzetsmuseum. Meer is ook niet nodig. De selectie weet het denkkader van Behrendt perfect te beschrijven. De persoonlijke ervaringen van de geboren Duitser zijn voer voor zijn werk.

Het knappe aan Behrendt is dat hij veel verschillende doelgroepen tegelijkertijd weet aan te spreken. Een voorbeeld: een jonge krantenbezorgster brengt fluitend Het Parool rond. Op de achtergrond zie je opa dezelfde krant bezorgen, maar dan stiekem achter de rug van een Duitser. Het onderschrift: Opa deed het anders. Ook de cartoon 'Opa, wanneer is jouw oorlog voorbij' uit 1985 spreekt de jeugd aan. Een jongen op witte Nikes kijkt zijn opa aan: een oude man in een stoel met prikkeldraad, omgeven door graven en geesten van SS'ers en Hitler. Een perfecte afspiegeling van de maatschappij.

Maatschappijkritisch

Zelfs na de oorlog blijft Behrendt kritisch. Op Duitsland, maar ook op de Nederlandse burgers. Hij volgt de actualiteiten op de voet. Zijn tekeningen over de Drie van Breda in de jaren '70 verdelen het land. Worden de oorlogsmisdadigers vrijgelaten of blijven ze in de cel? Behrendt kiest voor de laatste optie.

Na de tentoonstelling is het aan te raden om een bezoekje te brengen aan de permanente tentoonstelling van het Verzetsmuseum. De grote zaal is sfeervol ingericht. Als bezoeker loop je door kleine steegjes. Je kijkt achter voordeuren en ramen mee hoe de oorlog wordt beleefd. Heel indrukwekkend en leerzaam. Samen met de tijdelijke tentoonstelling van Behrendt komt de oorlog dichterbij. Ook als je de verschrikkelijke Tweede Wereldoorlog niet hebt meegemaakt. Voortreffelijk gedaan.

Recensie - Laatst gewijzigd: 2011-05-09 10:46:50 · Gepubliceerd: 15 maart 2009 - 1539