archief oud artikel 23 maart 2009 Amsterdam, Noord-Holland Een donkere ruimte met een lange tafel doemt op. Honderd ogen staren je aan vanuit alle hoeken van de kamer. Allemaal mensen die tweehonderd jaar geleden zichzelf hebben laten vereeuwigen op het doek. En, moet gezegd worden, dat is goed gelukt. Maar juist de verhalen over die ogen, die gezichten, die levens op de schilderwerken maken de tentoonstelling Old Masters of Amsterdam in het Amsterdams Historisch Museum verrassend interessant.

Pictura

Jan de Bosch zit in 1754 met zijn familie rond de tafel. Als je goed kijkt, zie je dat de mensen hielden van kunst. Op de achtergrond staat een zogenaamde 'kunstkast', waar hartstochtelijke kunstverzamelaars hun prenten bewaarden. Op die kast van Jan de Bosch is Pictura te zien, de personificatie van de schilderkunst. Op het eerste gezicht lijkt het gek dat Jan de Bosch een schilderij laat zien van zijn zus die voor hem zit. Maar na de tekst en uitleg uit het speciale 'Old Masters of Amsterdam'-boekje te lezen, wordt alles duidelijk. De vrouw op het portret is de overleden moeder van De Bosch. Ook de vader en zijn zus kijken naar prenten. De schilder van dit familieportret, Tibout Regters, zet hiermee een 'babbelstuk' neer. Het beeld vertelt een verhaal over de familie De Bosch.

Anatomie

In één van de laatste zalen van de tijdelijke expositie zijn de Chirurgijnsgildes te zien. Elk jaar organiseerde het Chirurgijnsgildes een demonstratie van de menselijke anatomie. In normaal Nederlands betekend dit dat de groep 'artsen' een week lang in het openbaar een mens gingen ontleden. Het lijk was een terechtgestelde misdadiger die door de stad ter beschikking werd gesteld. De demonstraties vonden meestal plaats in de winter, vanwege de bederfelijkheid van het lichaam en omdat de demonstratie meerdere dagen in beslag namen. Blijkbaar, zo schrijft het Amsterdams Historisch Museum, "bood de demonstratie een goede aanleiding om een groepsportret te laten schilderen". Het zijn indrukwekkende beelden van stijve mannen rond een ontleed lijk. Het bekendste Chirurgijnsgilde-schilderij is wel Rembrandts 'Anatomische les van Dr. Jan Deijman' uit 1656, die hier ook te zien is. Jammer genoeg is er nog maar een klein gedeelte over van het oorspronkelijke doek dat 245 bij 300 cm was. In 1723 werd door een brand in de gildekamer van het Chirurgijnsgilde het overige gedeelte van het doek onherstelbaar aangetast. In de video die wordt vertoond is te zien hoe het oorspronkelijke doek er uit zag.

De Gouden Leeuw

Maar naast al dit bloedvergieten zijn er ook leuke oer-Hollandse schilderijen te zien. Zoals het prachtige 'De Gouden Leeuw op het IJ voor Amsterdam' van Willem van de Velde. Het is een doek van 180 bij 316 centimeter. De glans op het doek van het oorlogsschip De Gouden Leeuw is magnifiek. Het licht dat juist op de zeilen van het enorme schip valt, trekt je naar dit schouwspel toe. Van de Velde schilderde dit doek op het moment dat het schip na twintig jaar trouwe dienst voor het laatst aankomt in de haven van Amsterdam, om vervolgens te worden gesloopt. De focus ligt op de haven van Amsterdam. Veel schilders namen dezelfde positie in als Van de Velde als zij Amsterdam portretteerde, maar om de focus te leggen op de haven is vrij ongebruikelijk.

Oude meesters

In het Amsterdams Historisch Museum hangen niet een paar droge schilderijen. Ze komen tot leven doordat iedere bezoeker een boekje meekrijgt met daarin veel informatie over het schilderij, de schilder, maar voornamelijk de personen die afgebeeld staan op het schilderij. Maak kennis met de oude meesters van Amsterdam, wie dat ook mogen zijn. De persoon achter of op het doek!

Recensie - Laatst gewijzigd: 2011-05-09 10:46:50 · Gepubliceerd: 23 maart 2009 - 2382