Meer-dan-dagelijks-poetswerk

En zeker niet stoffig

archief oud artikel 8 april 2009 Otterlo, Gelderland In opperste concentratie borstelt Esther Meijer het oppervlaktevuil van de 'piramide'. Met een zacht borsteltje en een museumstofzuiger probeert de restaurator het stof zo goed mogelijk te verwijderen. Zo kan het kunstwerk binnenkort weer tiptop het depot in. "Preventieve conservering noemen we dit", zegt ze onder haar bijzondere hoofdloep vandaan.

Samen met haar collega’s onderzoekt en conserveert Esther ongeveer 150 kunstwerken in een museumzaal van het Kröller-Müller Museum. Het dagelijkse werk van restauratoren en conserveringsmedewerkers, compleet met kustwerken uit het depot, wordt gepresenteerd in de tentoonstelling ‘To clean or not to clean’. Bezoekers kunnen dit conserveringsproces tot en met 10 mei van dichtbij volgen.
"Alles uit het depot is min of meer vuil", vertelt Esther, die haar blauwe nitril handschoenen heeft uit getrokken. "Een werk staat soms jaren op een plank en vervuilt dan in stilte. Daarom is het zaak om de kunstwerken geregeld te behandelen."

Wattenstaafje

Hoe verloopt het proces? "Vooraf maak je foto's van het kunstwerk", laat de restaurator weten. "Zo leg je de huidige staat op beeld vast. Daarna verplaats je het werk vanuit het depot hier naar toe en kijk je in het dossier of er conditierapporten zijn die iets vertellen over het kunstwerk. Vervolgens bepaal je wat je gaat doen. Je kunt een object namelijk op verschillende manieren behandelen: met borstel, technische lucht (schoonblazen van werk) of zelfs met een wattenstaafje. Daarna kun je pas echt aan de slag. Naderhand maak je nog even een aantal foto's."

Dat conservering en restauratie meer is dan wat dagelijks poetswerk blijkt wel uit de papieren 'rompslomp' dat het werk met zich meebrengt. Ook het drietal computers laat zien dat er veel meer bij het vak komt kijken. "Het is belangrijk om het hele proces voortdurend te analyseren", zegt Esther. "We moeten weten of we bepaalde zaken kunnen verbeteren." Tijdens het proces kan er namelijk wel eens iets mis gaan. "Ã‰cht mis gaat het gelukkig niet, maar ook restauratie is mensenwerk."

Sixtijnse Kapel

Jammerâ€¦ Maar als je het kunstwerk uiteindelijk in originele staat terugbrengt, is er toch niets aan de hand? Daar is de gepassioneerde restaurator niet zo zeker van. "Kijk naar de Sixtijnse Kapel. Na de restauratie van de wandschilderingen, waren er negatieve klanken te horen vanuit het publiek. De vraag is 'wat is origineel': als het mooi oud is, of als het gerestaureerd is tot het kunstwerk zoals het oorspronkelijk was."

Interessant, maar deze hogere restauratiefilosofie leidt af van het echte werk. De handschoenen gaan aan, de hoofdloep op en met de stofzuiger en het borsteltje vecht Esther verder tegen het stof. Ze heeft nog een tiental minuten, voordat er een groep van vijfhonderd schooljongeren een kijkje komt nemen in de heldere museumzaal. Voor Esther hopen, dat ze niet al te 'stoffig' zijn.