Woord en Wapen brengt protestantisme tot leven

archief oud artikel 6 maart 2010 Breda, Noord-Brabant Dit jaar is het feest! De Grote Kerk van Breda, hét herkenningspunt van de Brabantse stad, bestaat 600 jaar. Ter ere van dit bijzondere feit is de kerk het podium voor een unieke collectie. Uit heel de wereld zijn museumstukken bij elkaar gebracht om het verhaal te vertellen van de militairen en dominees van Breda. Neem een duik in de geschiedenis en ontdek het verhaal van de mensen achter de kerk.

De expositie Woord en Wapen is de laatste in een serie van drie over de rijke historie van de Grote Kerk. De eerste expositie was in 2004 en had de naam Pronk en Praal. In dit jaar was het namelijk 600 jaar geleden dat de Nassaus hun intrede deden in Breda. De tweede tentoonstelling was Praal en Devotie. Deze vertelt het verhaal van 1410 tot en met 1566. Aan het eind van deze periode werd door de beeldenstorm het einde van het katholicisme gemarkeerd. Nu is het de beurt aan de militairen en dominees om hun verhaal over het protestantisme in de Grote Kerk te vertellen.

Een zee aan wapenborden
Blikvanger van de expositie zijn 277 wapenborden, die perfect tot in detail zijn nagemaakt. Tot in 1798 hingen alle kerken er vol mee en was er niks bijzonders aan. Totdat Napoleon in 1798 alle wapenborden liet vernietigen. Alles wat ook maar iets met adel te maken had, moest verdwijnen. Gelukkig had baron d'Yvoi tijdens een rondreis alle wapenborden nagetekend. Op basis van dit document konden alle 277 wapenborden door het Centraal Bureau voor Genealogie worden gereconstrueerd. En nu is de kerk voor eventjes weer terug in de staat van de 17e en 18e eeuw. "Op de wapenborden ben ik het meest trots”, vertelt Willem van der Vis, directeur van de Grote Kerk. “Ik heb ze niet hoeven maken, maar wat een werk is dat geweest. En wat een prachtig resultaat!"

De wapenborden in de Grote Kerk, vroeger en nu.

Onder de grond
Bezoekers verrekken hun nek, omdat er ook hoog bovenin de kerk allerlei prachtige wapenborden hangen. Maar ook op de grond is er van alles te zien. De prachtige zerkenvloer, met 220 zerken, is in 1998 gereconstrueerd in de staat zoals die in 1828 was. Vanaf dat jaar verbood de overheid het begraven in kerken. Elke zerk en grafmonument toont de naam van de personen, die zo’n belangrijke rol in Breda vervulden, dat zij in de Grote Kerk begraven mochten worden. Maar wat is het verhaal van de mens erachter, die daar begraven ligt? "Speciaal voor deze expositie zijn alle zerken digitaal ontsloten en kun je met een computer naar elke plek in de kerk", vertelt Van der Vis. "Zo vind je de zerken op positie, op naam en wordt de geschiedenis van de persoon, die daaronder begraven ligt, onthuld."

Het schilderij uit Polen en een portret van de opa van Vincent van Gogh.

Bijzondere stukken
Maar niet alleen de zerkenvloer en de wapenborden zijn een must om te komen. In de kerk is bijvoorbeeld ook de opa van Vincent van Gogh begraven, hij was namelijk dominee. Vincent schilderde zijn opa en speciaal voor deze expositie heeft het Van Gogh Museum dit schilderij uitgeleend aan de Grote Kerk. Ook is er voor deze expositie een schilderij overgekomen uit Polen: het portet Anna Sophie Kospoth en Ernst Wilhelm von Salisch. Von Salisch was onder meer gouverneur van Breda.  "Dit schilderij heeft door weer en wind 1100 kilometer gereisd om hier te kunnen hangen. Dat is echt heel bijzonder", aldus Van der Vis. Daarnaast staat er in de kerk een 3000 kilo zwaar kanon, uitgeleend door het Legermuseum in Delft. "Dit kanon is een voorbeeld van hoe kolonel Johan Frederik Martfeldt kanonnen ontwierp en ook hij ligt begraven in de Grote Kerk", aldus Van der Vis.

Het kanon, beschikbaar gesteld door het Legermuseum.

"Naast het uitbundige katholicisme lijkt het protestantisme misschien een wat saaie periode", vraagt Van der Vis zich af. "Maar niets is minder waar." Er is ongelooflijk veel te zien en te beleven in de kerk. De verhalen achter de mensen, de prachtige kunstwerken uit allerlei landen en de interactiviteit met de bezoekers maken de expositie uniek in Europa. Want waar anders is de staat van een kerk zo gereconstrueerd als vier eeuwen geleden?

Meer informatie: www.woordenwapen.nl

De expositie is tot en met 18 april te zien in de Grote Kerk in Breda.

Volwassenen: € 6,00
65+: € 5,00
Kinderen tot 14 jaar: € 4,00

Reportage - Laatst gewijzigd: 2011-05-09 10:46:50 · Gepubliceerd: 6 maart 2010 - 2433