Limburgs mergelstelsel is een ondergronds avontuur
1 maart 2022 bijgewerkt: 18 april 2023 Cultuur Maastricht, Limburg Onder
Begin op de Maas
"Full engine please!", roept de kapitein door de luidsprekers. We zijn aan boord van een rondvaartboot van Rederij Stiphout en zullen eerst een rondvaart maken over de Maas. Een stevig geronk begint en de rondvaartboot glijdt het spiegelgladde water van de Maas op. Een harde wind suist door de haren van de toeristen. Even bukken voor de Servaasbrug en daarna languit genieten op één van de bankjes op het dek. Voor koukleumers is het binnenin het schip ook prachtig. Aan de rechterkant van de Maas slenteren bezoekers door de straten van Maastricht. Links verrijst het Bonnefantenmuseum met zijn opvallende toren. De kapitein vertelt van alles over de toeristische trekpleisters, van ontstaansgeschiedenis tot architect. Ondertussen kijken zwanen het schip verbaasd na.
Sint-Pietersberg
De boot mindert vaart en is aangekomen bij de Sint-Pietersberg. Tijd voor een stevige klim naar boven. Op de helft van de tocht puft een vrouw even uit: "Ik voel mijn kuiten nu al!" Eenmaal boven is het uitzicht over de Maas prachtig! Na een kwartiertje rust haalt de gids ons op voor een mysterieuze reis door de mergelgangen. "De airco staat hier aan!", grapt hij. Koud is het al voor de grotten en het duurt niet lang of de vestjes en jassen worden uit de tas getoverd. In de grotten is de temperatuur altijd elf graden. Nadat de traliehekken met een grote sleutel zijn geopend en de lampen zijn aangestoken, kan het avontuur beginnen.
Tweede Wereldoorlog
Door de winning van mergel is in de loop der eeuwen in de grotten van de Sint Pieter een labyrint ontstaan met meer dan 20.000 gangen. Maar een grot is geen goede benaming voor het prachtige bouwwerk dat zich in de Sint-Pietersberg bevindt. Mergelgroeven is juist, maar ook dit doet eigenlijk geen recht aan het architectonische hoogstandje. Prachtige grotschilderingen sieren de wanden, drie kapelletjes zorgen voor de juiste religieuze sfeer en wie honger heeft zou nog steeds een broodje kunnen bakken in één van de ovens.
Oorzaak van deze metamorfose van de groeven is de Tweede Wereldoorlog. Rondom de bevrijding in 1944 gebruikten duizenden mensen het stelsel als schuilplaats. In die tijd zijn er ook verschillende kinderen geboren. "Frits Beks is de enige die het heeft overleefd. Hij inmiddels al op leeftijd en is hier voor zijn verjaardag nog een keer langsgekomen", vertelt Mark. Er hangt van hem ook een foto in de groeven zoals hij er nu uit ziet, naast een schildering van hem als baby.
Verdwaalde paters
Met groot gemak leidt de gids ons door het 250 kilometer lange mergelstelsel. "Vroeger kwam ik er vaak met mijn vader toen de grotten nog geen beschermd natuurgebied vormden. Hij leerde mij de weg. Toen er een hek omheen werd gezet en er rondleidingen werden gegeven, heb ik me meteen aangemeld als gids!", lacht hij. "Er is nog nooit iemand verdwaald", vertelt de gids. "Nou ja, één keertje dan."
In het jaar 1600 gingen vier paters op ontdekkingstocht in de grotten. "Om niet te verdwalen bonden ze zichzelf vast aan een touw, dat ze vanaf de ingang steeds verder afrolden. Maar de hoeken waren scherp en de touwen scheurden. Er was geen weg meer terug. De paters werden diep in de grotten teruggevonden, zonder vingers." Het gerucht gaat dat of de vingers door het aftasten van de muren zijn afgesleten, of dat de paters door de honger hun eigen vingers hebben opgegeten. Gelukkig hebben wij genoeg licht en een goede gids.
Hard werken
Door het harde werken van de mergelhouwers kunnen wij genieten van deze prachtige ondergrondse tocht. De blokken die zij uit de muren tevoorschijn toverden waren enorm en wogen 1300 kilo per stuk. Dit werk was zo zwaar dat ze per dag niet meer dan twee of drie blokken de groeven uit konden krijgen. Eenmaal bij de uitgang aangekomen smokkelen wij ook stiekem een klein mergelblokje mee naar buiten. Mergelhouwers in de dop!
Goed om te weten
- Vanaf Maastricht kun je in een klein half uurtje wandelen naar de Grotten Noord. Onze tocht ging door de Grotten Zonnenberg bij Buitengoed Slavante, wat verder weg van Maastricht. Deze tour duurde ongeveer een uur;
- In de Grotten Zonnenberg is een enorme houtskooltekening van Rembrandts Nachtwacht te vinden, getekend op ware grootte. En een meterslange Mosasaurus die uit het mergel is gekapt. Je komt er langs met een langere tour van bijna twee uur;
- Niet zo'n fan van lopen? In de Grotten Zonnenberg kun je ook mee met een rondleiding op de step;
- Bij de Grotten Noord ligt Fort Sint Pieter dat via gangen met de grotten verbonden is. Er zijn handige combitickets voor wie beide wil zien;
- Wist je al dat je ook aan de westkant van Maastricht een tour onder de grond kunt maken? Daar ligt de ingang naar de Kazematten. Of bezoek er het Schuilkeldermuseum.
Meer grotten?
- Ook in Valkenburg zijn er mergelgroeven die je kunt verkennen. Maak zelf een kunstwerk van mergel in het grottenatelier!
- Ga op avontuur in de Fluweelengrot, ook in Valkenburg.
- Geen grot, maar de Steenkolenmijn in Valkenburg is ook de moeite waard.
Reportage - Laatst gewijzigd: 2023-04-18 17:29:10 · Gepubliceerd: 1 maart 2022 - 35868
