archief oud artikel 26 november 2010 Cultuur Otterlo, Gelderland Helene Kröller-Müller, de grondlegster van het bekende Kröller-Müller Museum, staat nu zelf een keer centraal in het museum. Niet haar kunstverzameling, maar haar leven is de rode draad in de tentoonstelling De mannen van Helene – Het leven, de liefde, de kunst en het bouwen.

De eerste man die haar leven zou omgooien was haar man Anton Kröller. Bij hun 25-jarig huwelijk gaf Anton twee schilderijen cadeau aan Helene. Deze zijn ook in de tentoonstelling te zien. Een statig portret van Eva Callimachi-Cantargi door Henri Fantin-Latour en Treurende oude man van Vincent van Gogh. Het portret van Calllimachi-Cantargi is enorm en heeft bezoekers meteen in haar greep. Het schilderij van Vincent van Gogh valt een stuk minder op. Volgens sommigen waren de twee werken voor Anton een portret van hun huwelijk, maar met een knipoog. Maar knipoog of niet, hieruit blijkt in ieder geval dat Helene een dominante vrouw was.

Intiem

De tentoonstelling gaat verder naar een intiemer gedeelte uit Helene's leven. In het midden van dit zaaltje staat een glanzende mahoniehouten schrijftafel. Hieraan schreef Helene veel brieven naar de twintig jaar jongere Sam van Deventer. Hij was de man met wie ze haar idealen kon delen. In totaal deed ze duizenden brieven op de post. Je ziet haar nog zo zitten. Voorover gebogen en mijmerend over de teksten die ze met Sam wilde delen. Kleine fragmenten van deze brieven zijn op de muur geprojecteerd. "Maar Sam, juist op het moeilijkste moment heb ik je gevonden. Jij bent de kinderen geworden in wie ik voortleef." De brieven van Sam aan Helene zijn nog altijd spoorloos.

Kunst waarderen

Helene was altijd geïnteresseerd in kunst, maar door de lessen van Henk Bremmer leerde ze kunst ook echt beschouwen. Hij leerde haar bijvoorbeeld de sombere en mysterieuze litho's van Odilon Redon te waarderen. Zes van de werken van Redon hangen in de tentoonstelling. De schilderijen zijn klein en dat dwingt bezoekers even stil te staan en te zoeken naar de boodschap die Helene wel zag. Wanneer je je omdraait hangt daar een enorme Bremmer aan de muur, vastgelegd met de kwast door Charley Toorop. Hij kijkt streng als een echte leraar en door de omvang van het schilderij duwt hij bezoekers tegen de schilderijen van Redon aan. "Kijk nou eens goed", lijkt hij te zeggen.

Wensenlijst

Het laatste stukje van de tentoonstelling gaat over Helene als opdrachtgever. De Kröller-Müllers hadden geld en dat wilden ze laten zien ook. Architect Hendrik Petrus Berlage was de man die de familie in dienst nam om enkele van hun dromen te realiseren, zoals Jachthuis Sint Hubertus. Maar uit de relatie van Berlage en Helene komt nog meer naar voren dat Helene heel goed wist wat ze wilde. Berlage nam later zelfs ontslag, omdat hij de eindeloze wensenlijst van zijn opdrachtgeefster niet meer kon verdragen. "Ik wil geen trap, ik wil geen versieringen in mijn huis", zijn enkele van de eisen van Helene, die ook in de tentoonstelling zijn neer gekrabbeld. Uiteindelijk heeft dit ervoor gezorgd dat niet Berlage maar Henry van der Velde het Kröller-Müller Museum mocht ontwerpen.

De tentoonstelling is klein en zelfs dat aspect past bij wie Helene was. Ze was namelijk maar 1,54 meter groot. Door de intieme opzet word je meteen het leven van Helene ingezogen. Je ziet wat ze mooi vond, wie ze leuk vond en wat ze verschrikkelijk vond. Maak kennis met deze eigenwijze vrouw door middel van de vier belangrijkste mannen in haar leven.

Reportage - Laatst gewijzigd: 2018-01-30 15:55:40 · Gepubliceerd: 26 november 2010 - 2216