Bengeltjes en engeltjes

archief oud artikel 30 november 2010 Geschiedenis Rotterdam, Zuid-Holland Propjes gooien, kletsen en van je stoel weglopen. Meesters en juffen van de oude stempel wisten wel wat te doen met deze vervelende kinderen. Een klap met de plak of de liniaal en een paar uren strafregels schrijven, dat was de truc. In het Nationaal Onderwijsmuseum kies je zelf je slechte of goede daad. Maar wat je dan te wachten staat?

Straffen en beloningen bestaan al eeuwenlang op scholen. Een gezellige sticker voor een goede prestatie of een uurtje op de gang voor slecht gedrag. Vroeger ging het er wat ruiger aan toe. Om de schoolkinderen netjes in de pas te laten lopen, schuwden vooral de meesters in de Middeleeuwen de lijfstraffen niet. Het Nationaal Onderwijsmuseum laat zien hoe dat vroeger gebeurde en de verandering naar het huidige schoolleven.

In de tentoonstelling Laatste Waarschuwing keren herinneringen terug door voorwerpen en video's. "Er is letterlijk van alles te zien", vertelt Wendy van Tricht van het Onderwijsmuseum. "Veel gebruiksvoorwerpen, zoals de pechvogel en de plak. Weet je wat dat zijn? Een pechvogel werd vroeger naar een kind gegooid, dat niet luisterde. Het kind moest deze dan weer terugbrengen naar de leraar, waar hij of een zij een klap kreeg met de plak. Ook is er een vlooienkam, een hele enge kam met ijzeren punten, die over je hoofd gehaald werd."

Bij de directeur

Een lolletje was het schoolleven vroeger dus niet. Maar aan de andere kant waren er ook beloningen voor goed gedrag. In het Onderwijsmuseum is het gemakkelijk. Daar kies je zelf je gedrag en daarbij een beloning of straf. Wendy van Tricht legt uit: "Je loopt tegen een grote muur aan met een deur erin. Daar kun je dan kiezen voor een goede of een slechte daad. Zoals te laat komen. Dan spreekt de directeur je toe in zijn kamer, waarna je de straf of beloning krijgt in het klaslokaal."

Herinneringen

Bezoekers van het Onderwijsmuseum kregen voorheen al een klein voorproefje van de middeleeuwse lijfstraffen. Iets wat hen volgens Van Tricht altijd al fascineerde. "Op de eerste verdieping van het museum zijn zes klaslokalen. Van de Middeleeuwen tot 1960. Eén daarvan is een dorpschooltje waar ook straffen gegeven werden. Ouders en kinderen vinden dat altijd heel spannend. En nu met de discussie over een pedagogische tik, of dat mag of niet, wilden we deze tentoonstelling laten zien." Kinderen en volwassenen kunnen ook hun eigen herinnering in het museum achterlaten door een video op te nemen.

Straffen is goed?

De tentoonstelling probeert een antwoord te vinden op de vraag wat in de huidige situatie de beste straf of beloning is. Maar Van Tricht nuanceert: "Eigenlijk laten we dat een beetje in het midden. Enkele leraren geven een suggestie, van hoe het volgens hen het beste is. De tentoonstelling laat wel zien dat de gezagsverhouding heel anders was. Leraren hadden vroeger meer gezag. Nu proberen docenten soms een soort vriendschap met hun leerlingen op te bouwen. Maar dat is soms niet zo handig."

Redactioneel - Laatst gewijzigd: 2011-05-09 10:46:50 · Gepubliceerd: 30 november 2010 - 1493