Wolgaslepers van Ilya Repin voor het eerst in Drenthe te zien
archief oud artikel 24 september 2016 Toerisme Assen, Drenthe Het is het Drents Museum in samenwerking met het Staats Russisch Museum in Sint-Petersburg gelukt één van de beroemdste schilderijen van Rusland naar Assen te halen. Het immense en indrukwekkende schilderij Wolgaslepers van Ilya Repin is het pronkstuk van de tentoonstelling Peredvizhniki – Russisch Realisme rond Repin 1870-1900. Een tentoonstelling over een voor Nederland vrijwel onbekende kunstbeweging, die Rusland in de negentiende eeuw op z'n kop zette. Kunsthistoricus en conservator Annemiek Rens: "We zijn heel trots dat we het schilderij in Assen mogen hebben."
Helden van het alledaagse leven
Het Drents Museum brengt een ode aan de Peredvizhniki, een van oorsprong rebelse kunstenaarsbeweging die kunst in Rusland voorgoed veranderde. Nog nooit van gehoord? Niet zo gek, want met Peredvizhniki – Russisch Realisme rond Repin 1870-1900 in Assen is het voor het eerst dat de kunstenaarsgroep centraal staat in een Nederlandse tentoonstelling. Aan het einde van de negentiende eeuw was het in Rusland gewoonte de aristocratie vast te leggen op het doek, vaak in opdracht van de rijkelui zelf. Daar hadden kunstenaars schoon genoeg van. Ze wilden zelf bepalen wat ze schilderden en waar ze hun werk exposeerden. Vanaf 1870 reisde een groepje kunstenaars het hele land door met eigen kunst. Ze confronteerden mensen voor het eerst met schilderijen vol armoede en onrecht. Ze kregen de bijnaam 'Peredvizhniki' - Russisch voor zwervers of trekkers. Rens: "De schilderijen laten de helden van het alledaagse leven zien. Het zegt zoveel over wat er op dat moment gebeurde in de geschiedenis van Rusland. Er was geen middenklasse, zoals hier. Of je was heel rijk, of je was héél arm."
De Russische Nachtwacht van Repin
Een paar van die alledaagse helden werden iconisch vastgelegd door kunstenaar Ilya Repin (1844-1930) in het schilderij Wolgaslepers, ook wel De Nachtwacht van Rusland genoemd. Rens: "Hij heeft drie jaar opgetrokken met een groep scheepsslepers en is langs de Wolga met ze meegereisd. Hij heeft ze toen persoonlijk leren kennen. Hij schilderde ze ook echt als mensen, niet als types. Iedereen op het schilderij heeft een totaal eigen gezicht." Het schilderij laat scheepsslepers zien in gescheurde kleding in de brandende zon, de lijnen van vermoeidheid en pijn diep in hun gezichten gebeiteld. "De absolute onderkant van de samenleving. Een thema dat je niet snel op een schilderij verwacht. In het echt is het nog veel indrukwekkender", belooft Rens. "Het is heel confronterend - vooral op zo'n groot formaat. De kleuren spatten van het doek af." Oorspronkelijk wilde Repin een contrast laten zien: hij zag tijdens zijn reis rijke mensen aan de oever van de Wolga picknicken. "Hij heeft er uiteindelijk voor gekozen de rijke picknickers in het schilderij weg te laten. Daardoor is het nog veel krachtiger geworden." In tegenstelling tot andere grootmeesters uit zijn tijd, genoot Repin zijn succes toen hij nog leefde. "Het schilderij was meteen al een groot succes. Repin was eigenlijk nog niet eens afgestudeerd. Het schilderij maakte echt zijn carrière."
Kunst van alle Russen
Repin was niet de enige die de harde waarheid in schilderijen vastlegde. Andere kunstenaars die bij de Peredvizhniki hoorden - onder anderen Vasily Surikov en Viktor Vasnetsov - schilderden mensen, volksverhalen en prachtige vergezichten in de natuur. De stroming was ontzettend populair in Rusland. Mensen wilden naar echte mensen kijken, echte levens op het doek zien en met ze meeleven. De Peredvizhniki werd de kunst van alle Russen. Rens: "De mensen op de schilderijen waren niet alleen haveloos en zielig: ze bleven altijd volhouden. De kunstwerken laten ook zien hoe ontzettend sterk en moedig de mensen waren. Het is Russische topkunst."
Redactioneel - Laatst gewijzigd: 2016-10-17 16:46:21 · Gepubliceerd: 24 september 2016 - 2509
