De Rosies sleutelden aan vliegtuigen en tekenden blauwdrukken
archief oud artikel 26 januari 2017 Geschiedenis Groesbeek, Gelderland Een vrouw in een blauwe overall met een rood sjaaltje om haar hoofd geknoopt, die haar spierballen laat zien. Met daarboven de tekst: We Can Do It! De tentoonstelling Rosie the Riveter in het Nationaal Bevrijdingsmuseum vertelt het verhaal achter deze iconische poster, die nu nog steeds het ultieme symbool van girlpower is. Bijzonder: drie Amerikaanse Rosies van vroeger openden de tentoonstelling met een meet and greet op zaterdag 28 januari.
In de Tweede Wereldoorlog werkten veel vrouwen in fabrieken en hadden ze plots genoeg aan hun eigen inkomen. Een wereldwijde revolutie voor de vrouw op de arbeidsmarkt. De vrouwen kregen de bijnaam Rosie the Riveter. Bekijk in de tentoonstelling nooit eerder vertoonde foto's, spullen en filmbeelden van echte Rosies van toen en ontdek wat de oorlog voor miljoenen vrouwen wereldwijd veranderde. Conservator Rense Havinga: "Vrouwen kregen ineens de kans om te laten zien dat ze zogenaamde mannenbanen makkelijk aankonden."
Wie waren de Rosies?
Het zorgde voor een revolutionaire ontwikkeling: mannen verlieten in de Tweede Wereldoorlog hun banen om aan het front te vechten. Vervolgens namen vrouwen hun banen in de fabrieken over en verdienden ze ineens veel meer geld dan vââr de oorlog. Ze werden financieel onafhankelijk en het onderscheid tussen zogenaamde mannenbanen en vrouwenbanen werd steeds minder. Conservator van de tentoonstelling Rosie the Riveter Rense Havinga vertelt: "Het is een mythe dat alleen huisvrouwen in de fabrieken gingen werken. Veel vrouwen hadden in die tijd al een baan, maar dat werd gezien als een typische vrouwenbaan. Denk aan kledingmakers, schoonmakers, serveersters en winkelmedewerkers. Nu werkten ze in de fabriek en deden ze aan houtbewerking, lassen en grafisch ontwerpen." De meest voorkomende en iconische taak in de fabrieken was klinknagels schieten, waar ook de bijnaam Rosie the Riveter vandaan komt - riveter is Engels voor klinknagelschiet(st)er. "Een B26-bommenwerper had bijvoorbeeld 300 duizend klinknagels nodig. Voor alle nagels moest een gaatje worden geboord en vervolgens moest de klinknagel er met een pistool worden ingezet." In de tentoonstelling zie je nooit eerder vertoonde video's en foto's van echte Rosies aan het werk. Havinga: "Ik ben naar Baltimore gereisd en kwam terug met een harde schijf met wel duizend foto's erop. Haarscherpe en mooie kleurenfoto's uit de archieven, zonder PhotoShop." De foto's zijn van zo'n goede kwaliteit dat ze bijna modern lijken.
Onafhankelijke en inspirerende vrouwen
June Robbins (1926), June Bidwell (1921) en Anna Hess (1928) waren echte Rosies in de Tweede Wereldoorlog. Conservator Rense Havinga: "June Robbins was grafisch ontwerper en tekende blauwdrukken van schepen en dergelijke. Haar tekenset is ook te zien in de expo. Anna maakte vrachtwagenbanden. Ze was toen nog maar vijftien jaar oud. Ze loog over haar leeftijd om in de fabriek te kunnen werken. June Bidwell controleerde cameralenzen, wat natuurlijk heel belangrijk was voor de luchtfotografie." June, Anna en June openen de tentoonstelling en zijn zaterdag 28 januari in het Nationaal Bevrijdingsmuseum om te vertellen over hun tijd als Rosie. Havinga heeft ze al ontmoet en is dolenthousiast. "Het zijn hele bijzondere en inspirerende vrouwen. Ze zijn de jongsten niet meer, maar ze zijn nog heel fit. Ze kunnen zo inspirerend vertellen over wat Rosie the Riveter voor hun betekende. June Robbins wilde na haar tijd als Rosie het liefst altijd werken. Ze is inmiddels 90 jaar en werkt nog steeds, als CliniClown. Zo'n leuke vrouw, iedereen zou haar wel als oma willen hebben." June, Anna en June zijn Amerikaanse Rosies, maar de tentoonstelling laat Rosies wereldwijd zien. "We zetten het verhaal van de Rosies in een bredere context - het gaat over minderheden die nieuwe kansen kregen op de arbeidsmarkt. Vrouwen in Rusland, vrouwen in Nederland, vrouwen in het algemeen in oorlogstijd. Er is ook een hele afdeling gewijd aan zwarte vrouwen op de arbeidsmarkt. Veel zwarte vrouwen konden toen geen werk vinden in de fabriek, die banen werden eerder aan blanke vrouwen gegeven. De oude banen van de blanke vrouwen - kledingmakers, serveersters enzovoorts - werden grotendeels overgenomen door donkere vrouwen. Er waren wel degelijk zwarte vrouwen die in de oorlogsindustrie werkten, maar het was verhoudingsgewijs een klein percentage."
Tover jezelf om tot een Rosie
In de tentoonstelling Rosie the Riveter krijgt de beroemde We Can Do It!-poster natuurlijk veel aandacht. De museumwinkel staat vol merchandise - mokken, shirts, magneten, sleutelhangers en een scala aan boeken over vrouwen in oorlogstijd - en je kunt zelf als Rosie op de foto. "Er is een fotohoekje met blauwe overalls en rode doekjes waar je je eigen We Can Do It!-poster kunt maken. Iedere maand belonen we de leukste poster met een speciaal Rosie-cadeautje uit de museumwinkel." Er is ook een fotohoek waar je jezelf als Rosie in een fabriek in actie kunt vastleggen, met klinknagelpistool en al. Het is niet moeilijk om voor de foto's in de stemming te komen, want de sfeer van de jaren vijftig komt overal in de tentoonstelling met foto's, films en muziek uit die tijd. Er zijn zelfs speciale liedjes over de Rosies geschreven. Ook heel bijzonder om te zien, is de replica van de iconische poster. Havinga: "We Can Do It! is tot leven gewekt. De poster is nagemaakt als een levensechte pop. Echt superrealistisch, het lijkt wel een standbeeld van Madame Tussauds."
Hoe zat het eigenlijk met de mannen?
De propagandafoto's van vroeger laten vooral vrouwen zien, maar er werkten tijdens de Tweede Wereldoorlog ook nog wel degelijk mannen in de fabrieken. Havinga legt uit: "Het is niet zo dat er in de fabrieken helemaal geen mannen meer werkten. Er waren natuurlijk ook mannen die afgekeurd waren voor het leger. Bijvoorbeeld mannen met een handicap, mannen die al langere tijd werkloos waren en etnische minderheden. Ook zij konden weer banen vinden nu de andere mannen aan het front vochten." De hiërarchie in de arbeidsmarkt veranderde: de banen van de goedgekeurde mannen die in de oorlog vochten gingen grotendeels naar blanke vrouwen en afgekeurde mannen. En de oude banen van de blanke vrouwen werden vooral overgenomen door de donkere vrouwen.
Nieuws - Laatst gewijzigd: 2017-04-18 08:27:57 · Gepubliceerd: 26 januari 2017 - 1618
