Onttrek je even aan de drukte van de stad tijdens een dagje Leiden
17 juni 2017 bijgewerkt: 9 oktober 2018 Natuur Leiden, Zuid-Holland Gouden regens, jadebloemen, vleesetende planten, fladderende vlinders, klimmende orchideeën en bananenbomen. Je vindt ze allemaal in de tropische kassen en tuinen van Hortus botanicus Leiden, de oudste botanische tuin van heel West-Europa! Tijdens een dagje uit in Leiden brachten we een bezoekje aan deze bijzondere historische plek en kregen we een rondleiding. Het ene moment wanen we ons in de jungle, het andere moment in een lesje Kruidenkunde à la Harry Potter en vervolgens in een romantische tuin met sierlijke Witteregen alsof we in een bruiloft van Twilight terecht zijn gekomen.
Planten hebben een ziel
Rechts naast de ingang van Hortus valt ons oog vrijwel direct op de Goudenregen die volop in bloei staat. Door de lange hangende bloemtrossen doet deze boom haar naam eer aan. "De gouden regen bloeit al sinds 1601", weet rondleidster Carla Teune ons te vertellen. Razend enthousiast leidt ze ons rond door de tuinen en kassen van Hortus botanicus Leiden. De manier waarop ze over de bloemen en planten praat, raakt. Met terminologie als "dit is een beetje een trage trut die niet wil groeien" terwijl we voor een tropisch boompje staan of "zie eens wat een leukerdje" over een schattig uitziende bloem geeft ze ons een geheel nieuwe kijk op de wondere wereld van flora en fauna.
Clusius bracht de tulp naar Nederland
Het verhaal van Hortus botanicus Leiden gaat helemaal terug naar 1594. Toen werd de Clusiustuin, te zien zodra je binnenwandelt, nog door de Universiteit van Leiden gebruikt om medicijnen mee te maken. Terwijl we door de tuin lopen, snuiven we de geur van rozemarijn en salie op. We passeren de tomatenplanten en het vingerhoedskruid dat gebruikt werd tegen hartritmestoornissen. "Met aan één arm een ganzenpen bungelend, een boekje en een potje inkt liepen de geneeskundestudenten hier rond", vertelt Carla. Elke plant werd aan de hand van een nummertje opgeschreven en bestudeerd. Die nummertjes staan er nu nog steeds. De tuin is vernoemd naar Charles de l'Ecluse (Carolus Clusius), een Franstalige arts en botanicus uit de Zuidelijke Nederlanden. Hij was een enorme plantenfanaat. Hij reisde door heel Europa en verzamelde tassen vol met zaden, bollen en knollen van maar liefst 268 planten die hij allemaal naar Nederland verstuurde. In 1593 verhuisde hij naar Leiden waar hij directeur werd van Hortus. Samen met Dirck Cluyt speelde hij een grote rol bij de aanleg van de Hortustuinen. Daarnaast hebben we de aardappel en tulp min of meer aan hem te danken. Ook geneeskruiden als vingerhoedskruid en alruin en keukenkruiden als rozemarijn en tuin bracht hij mee. Bijzonder is dat de Clusiustuin er vandaag de dag nog precies hetzelfde uitziet als in 1594. We wanen ons dus even helemaal terug in de tijd. "Maar hij wordt nu niet meer gebruikt door de studenten van de Universiteit van Leiden."
Bananenbomen en rijstplanten
Voordat we de gi-gan-tische tropische kassen betreden, lopen we langs de monumentale achttiende-eeuwse Oranjerie. Carla: "Hier worden vaak bruiloften en recepties gehouden." Dat mensen graag op deze sprookjesachtige locatie trouwen, kunnen we maar wat goed begrijpen. Toevallig is er ook een feestje op het moment dat we langslopen. Eenmaal in de kassen stijgt de temperatuur flink. Met zweetdruppeltjes op onze voorhoofden banen we ons een weg door een jungle-achtige omgeving. We zien bananenbomen, ananasplanten, citrus- en peperplanten en reuzenvarens. Onze rondleidster stopt regelmatig om ons met humor leuke weetjes over de planten te vertellen, wat ons herhaaldelijk een lachstuip oplevert. "Moet je eens kijken, wat een jolige", zegt Carla terwijl ze naar een bloem wijst. Ze stopt bij een kaneelplant en wrijft een blaadje tussen haar vingers om de geur te kunnen opsnuiven. In de Victoriakas kijken we met ingehouden adem naar de reuzenwaterlelies, die regelmatig gebruikt worden door Leidenaren om babyfoto's op te maken. Carla wijst ons op de rijstplanten: "moet je nagaan hoeveel werk het is om rijst te oogsten als je tot je knieën in het water moet staan." Hier en daar fladdert een prachtige bruine vlinder rond.
Blauweregen uit Japan
Eenmaal buiten nemen we een flinke hap frisse lucht en wandelen we door de rest van de tuin. Langs het water van de Singel zien we eeuwenoude bomen, waarvan sommige met hele stellages zijn vastgemaakt om omvallen te voorkomen. Hier en daar ligt een stelletje in het gras om van de zon en van de natuur te genieten. "Mensen komen hier regelmatig even langs om gewoon even tot rust te komen", vertelt Carla. De plantencollectie in Hortus wisselt en is eigenlijk nooit klaar. Ook rondleidster Carla die tevens dendroloog is komt regelmatig met nieuwe voorstellen voor bloem- en plantensoorten. In het nieuwste tuindeel aan de Singel zijn veel Aziatische planten te vinden. Daar zien we onder andere een prachtige blauwe slingerplant boven onze hoofden uitsteken. "Dit is een Blauweregen uit Japan van 170 jaar oud", vertelt Carla trots. In Hortus zijn ook hele zeldzame planten te vinden die in hun natuurlijke groeiplaats worden bedreigd. Zoals de Zweedse kornoelje en een zeldzame vleesetende bekerplant die alleen voorkomt op een berg in Cambodja. Nieuwsgierig geworden? Breng zelf een bezoekje aan Hortus botanicus tijdens een dagje Leiden.
Handige weetjes over Hortus botanicus Leiden
- Tip: boek een rondleiding als je Hortus Leiden bezoekt, een enthousiaste rondleider zorgt ervoor dat je de planten, bomen en bloemen nog meer waardeert.
- Als je de kassen van Hortus Botanicus Leiden goed wilt bewonderen, is het belangrijk om goed ter been te zijn aangezien je veel trappen op moet om op de bovenste verdieping te komen.
- Hortus is dagelijks open van 10:00 uur tot 18:00 uur en is gemakkelijk te combineren met een bezoek aan bijvoorbeeld het Rijksmuseum van Oudheden (RMO).
Reportage - Laatst gewijzigd: 2018-10-09 13:29:58 · Gepubliceerd: 17 juni 2017 - 8937
