archief oud artikel 11 oktober 2017 Geschiedenis Leeuwarden, Friesland Ja, Mata Hari was een spion in de Eerste Wereldoorlog. Maar bijna per ongeluk. Ze was niet de sluwe femme fatale die de geschiedenis van haar gemaakt heeft. Ze was een vrouw die hield van luxe en aandacht en die slechte en naïeve keuzes maakte. Verdiende ze het om zo wreed geëxecuteerd te worden? Ontdek alles over Margaretha Zelle en haar alter ego in de tentoonstelling Mata Hari, de mythe en het meisje en oordeel zelf.

Ontrafel de mythe

De tentoonstelling over Mata Hari begint vrij duister in een verhoorkamer. Bijzonder: de daadwerkelijke verslagen van de verhoren uit 1917 liggen naast de verhoortafel en zijn voor het eerst in te zien. Margaretha werd maar liefst 16 keer (!) ondervraagd tot ze brak en bekende dat ze geld had aangenomen van een officier. Niet zo gek voor een courtisane, maar de Fransen vonden het genoeg bewijs om haar tijdens de Eerste Wereldoorlog ter dood te veroordelen wegens spionage. Ze noemden haar in de media zelfs de gevaarlijkste vrouwelijke spion ooit. Hoe was de vrouw uit Leeuwarden hierin verzeild geraakt? Het onderzoek kan beginnen.

Wie was Margaretha Zelle?

Je gaat terug naar het begin van Margaretha's leven en het ontstaan van Mata Hari. In elke zaal ontvouwt haar verhaal zich ietsje meer. Alle foto's, plakboeken en persoonlijke spullen fungeren als puzzelstukjes die je samenvoegt om de mythe van Mata Hari op te lossen en meer over Margaretha te weten te komen. Hoe was haar jeugd? Hoe was haar huwelijk? Hoe verzon ze haar alter ego? Alsof je op een zolder tussen oude erfstukken neust en een groots familiegeheim ontrafelt. Zelfs Margaretha's oude schoolrapport is nog te zien. De tientallen handgeschreven brieven, die bijzonder goed bewaard zijn gebleven, lezen weg als een soapscript.

Mata Hari de superster

Dramatisch was haar leven al, maar in Parijs begon de tragedie pas écht. Daar groeide het Friese meisje in no-time uit tot een sensuele superster met haar exotische dansact en werk als courtisane onder de alias Mata Hari. In de tentoonstelling is een van haar schaarse danskostuums te bewonderen. Erg mooi en luxe, maar wat vooral opvalt zijn de dikke plakboeken vol foto's en recensies van haar optredens – die plakboeken maakte ze zelf. Moeilijk voor te stellen maar haar bekendheid zouden we nu vergelijken met die van een celebrity als Kim Kardashian. De stapels fanmail en visitekaartjes van rijke mannen die haar aanbaden zijn daar het bewijs van. Leuk al die aanbidders en al die aandacht, maar Margaretha had een sterke voorkeur voor een bepaald type: ze was dol op officieren. En dat deed haar de das om.

Tragisch einde in stijl

In een van de laatste ruimtes in de tentoonstelling wordt originele correspondentie over Mata Hari van verschillende geheime diensten samengevoegd. Margaretha werd in de Eerste Wereldoorlog namelijk in de gaten gehouden omdat ze zichzelf erg verdacht maakte met haar afspraakjes met officieren. Uit de bewijsstukken blijkt dat ze in de oorlog dealtjes met Fransen en Duitsers sloot – maar waarschijnlijk had ze zelf niet eens in de gaten hoe gevaarlijk ze bezig was. Ze beloofde haar scharrels om in ruil voor geld informatie te ontfutselen bij andere mannen. Ze kwam deze afspraken echter nooit helemaal na: ze inde het geld en verdween zonder iets van waarde terug te rapporteren. Als ze bewust een spion was, was ze de allerslechtste spion ooit. Tragisch genoeg had de Franse overheid een succesverhaal nodig tijdens de oorlog. Zij was met haar omstreden achtergrond de perfecte zondebok en werd op basis van flinterdun tot geen bewijs ter dood veroordeeld. Saillant weetje uit de tentoonstelling: bij de executie weigerde ze handboeien en een blinddoek en zou ze het vuurpeloton een handkus toe hebben geblazen voor ze werd neergeschoten. Feit of fictie? We zullen het nooit zeker weten. Mata Hari blijft fascineren - Margaretha had het waarschijnlijk geweldig gevonden.

Reportage - Laatst gewijzigd: 2017-10-24 09:39:31 · Gepubliceerd: 11 oktober 2017 - 3496