Drie topmusici spelen de hoorntrio's van Brahms en Ligeti
archief oud artikel 13 oktober 2018 Cultuur Ede, Gelderland De prachtige hoorntrio's van Brahms en Ligeti: hoornist Teunis van der Zwart kent als wereldwijd veel gevraagd solist deze stukken als geen ander. Samen met meesterpianist Severin von Eckardstein en violiste Franziska Hölscher laat hij in Ede horen waarom de hoorn zo'n bijzonder instrument is. Een interview met hem.
Hoe word je een van de beste hoornisten van Nederland? Voor Teunis van der Zwart was het geen vooraf uitgestippeld traject. “Het kwam op mijn padâ€, vertelt hij aan de Edesche Concertzaal. Dat pad leidde Teunis naar een schitterende solocarrière. Ook is Van der Zwart solohoornist in belangrijke orkesten, zoals het Orkest van de Achttiende Eeuw. Daarnaast geeft hij les aan de conservatoria van Amsterdam en Den Haag. Een druk bestaan, waarin de dagen, weken en maanden gevuld zijn met spelen, reizen en lesgeven. “Het komt aan op een goede planning, maar het is te doen.â€
Kind op zondag
In zijn kinderjaren, die hij in Katwijk doorbracht, wees weinig op zijn latere loopbaan. Zijn vader speelde als kind bij een lokale muziekvereniging, maar raakte zijn instrument op latere leeftijd niet meer aan. En zijn moeder? “Die zong vooral hard en vals in de kerkâ€, lacht Teunis. Toch bewaart hij zijn vroegste muzikale herinneringen aan diezelfde kerk, waar Teunis op zondag het orgel hoorde. “Dat instrument maakte veel indruk. Graag had ik orgel willen spelen, maar ik ben geen toetsenist. Mijn handen zijn er niet geschikt voor.â€
Wegdromen bij de harmonie
Bij de klanken van de plaatselijke harmonie droomde de jonge Teunis letterlijk weg. “Als ik ‘s avonds naar bed ging hoorde ik ze in het gebouwtje vlakbij ons huis repeteren. Het leek me fantastisch om bij zo'n club te horen en samen muziek te maken.†Op zijn negende was het zover. Teunis kreeg een klarinet en werd lid van de muziekvereniging. Maar tot zijn frustratie lukte het spelen niet. “Ik kreeg er alleen maar gepiep uit. Na twee weken bracht mijn vader de klarinet terug en kwam met een hoorn thuis. Bij de muziekvereniging hadden ze behoefte aan hoornisten en dus kreeg ik een hoorn. Er werd voor mij gekozen. Zo ging dat toen en zo gaat het nog steeds.â€Een aards instrument
Het bleek een schot in de roos. “Ik werd op slag verliefd op dat instrument. Het rook lekker, het voelde goed in mijn handen en, nog belangrijker, ik kreeg er behoorlijk geluid uit.†Dat lichamelijke element is voor Teunis erg belangrijk. “Muziek maken is van nature heel fysiek. Je voelt dat de klank direct met je lijf is verbonden. De hoorn is ook een aards en pastoraal instrument. Met beide benen sta je op de grond en van daaruit probeer je als het ware zo hoog mogelijk te vliegen.â€Beslissend moment
Teunis' fascinatie voor de hoorn nam een nog hogere vlucht toen de harmonievereniging een hoornist als nieuwe dirigent kreeg. “Hij wees me de weg. Zonder hem was ik wellicht nooit op het idee gekomen om naar het conservatorium te gaan.†Een bijzondere ervaring bevestigde hem in zijn keuze voor de muziek. “Het was in het jaar voordat ik naar het conservatorium ging, dat een vriend me meenam maar een kamermuziekconcert. Ik wist nog bijna niets van klassieke muziek, maar dit concert met het Hoorntrio van Brahms maakte een onuitwisbare indruk. ‘s Avonds fietsten we naar huis en ik mijmerde hoe ik die muziek bij me kon houden. Eenmaal thuis kwam alles terug in mijn hoofd. Dat was zo'n inspirerende ervaring! Achteraf beschouw ik dat als een van de meest beslissende momenten om hoorn te gaan studeren.â€Zeldzaam hoogtepunt
Het Hoorntrio van Brahms speelt nog steeds een belangrijke rol in Teunis' loopbaan als musicus. Niet alleen vormt het een van de zeldzame hoogtepunten in het relatief kleine kamermuziekrepertoire voor hoorn, bovendien maakte Van der Zwart in 2008 een gelauwerde opname van het stuk op historische instrumenten. Toen met violiste Isabelle Faust en pianist Alexander Melnikov aan een Bösendorfer-vleugel uit 1875. In de Edesche Concertzaal neemt meesterpianist Severin von Eckardstein op 24 november plaats aan de Bösendorfer Imperial, aangevuld met violiste Franziska Hölscher. Een bijzonder moment, want het is een van de eerste concerten die dit kersverse trio geeft.Natuurhoorn
Over wat Brahms' Hoorntrio zo bijzonder maakt, vertelt Teunis van der Zwart: “Het is een heel persoonlijk werk. Het was de eerste muziek die hij componeerde na het overlijden van zijn moeder. Maar ondanks de grenzeloze weemoedigheid klinkt er ook hoop en licht doorheen.†Het mooiste is dat hoorbaar in het langzame deel. “Hier hoor je Brahms bijna huilen. Tegelijk klinkt het volksliedje ‘Ginds in de velden staat een huis' dat hij als kind van zijn moeder leerde.†Dat de rest van het stuk een sterk pastoraal (landelijk) karakter draagt, heeft vooral te maken met de natuurhoorn die Brahms voorschrijft. “Anders dan de moderne hoorn, heeft de natuurhoorn geen ventielen en klinkt het instrument heel mild en intiem. In de achttiende eeuw hadden ze het over de pompeus lieflijk klinkende natuurhoorn.â€Hommage aan Brahms
Het Hoorntrio van Brahms vormt een eenzaam hoogtepunt in de kamermuziek voor hoorn. Brahms, die in zijn jeugd zelf ook hoorn speelde, snapte het instrument als geen ander. “Het niveau van de muziek is zo hoog, dat niemand zijn vingers er aan durfde te brandenâ€, vervolgt Teunis. Pas ver in de twintigste eeuw durfde de Hongaarse componist György Ligeti (1923-2006) het aan ook een Hoorntrio te componeren. Ook dit meesterwerk staat in de Edesche Concertzaal op het programma. Het stuk klinkt zelfs een beetje als een verre echo van Brahms. Niet geheel toevallig gaf Ligeti het als ondertitel ‘Hommage à Brahms' mee. Teunis van der Zwart: “Ligeti gebruikt de moderne hoorn hier op een bijna hyper-traditionele manier. Hij maakt veel gebruik van natuurtonen die soms opzettelijk wringen tussen de viool en de piano in. In het laatste deel ‘Lamento' (een klaaglied) levert dat schrijnende momenten op.â€Vreugde delen
Teunis van der Zwart voelt zich bevoorrecht om zich dagelijks met muziek te kunnen bezighouden. “Wat is er mooier dan dat je een beetje vreugde mag brengen in het leven van mensen. Wat ik het belangrijkste vind, is om plezier en vreugde te delen. Dat de mensen iets gelukkiger de concertzaal verlaten, dan dat ze erin kwamen.†Deze diepe passie en de fascinatie voor zijn instrument leeft Teunis niet alleen uit op het concertpodium als solist en dirigent. Ook werkt hij momenteel aan een promotieonderzoek over Giovanni Punto (1743-1803), een achttiende-eeuwse hoornist die zowel met Mozart als Beethoven samenwerkte. “De bedoeling is om vergeten speelmanieren boven water te krijgen. Op die manier kunnen we de muziek uit die tijd nog dichter bij het publiek brengen.â€Kajakken
Het plannen om alle schema's rond te krijgen kan lastig zijn en het reizen is soms zwaar, maar dat weegt niet op tegen de voldoening die het Teunis geeft. Om alles in balans te houden is Teunis buiten hartstochtelijk musicus ook een groot liefhebber van het buitenleven. “Ik ben graag in de natuur en vind het heerlijk om bergwandelingen te maken, om stil te zijn en te genieten van het buiten zijn. Tegelijk is Teunis ook een fervent kajakker en regelmatig op de Waddeneilanden te vinden. “Ik hou ervan om de natuur lijfelijk te ervaren, net als bij het hoorn spelenâ€, lacht hij. “Door te bewegen blijf je fit en dat is prettig, ook op het concertpodium.â€
Interview - Laatst gewijzigd: 2018-11-15 09:00:28 · Gepubliceerd: 13 oktober 2018 - 190
Activiteiten Edesche Concertzaal
Binnen enkele weken te bezoeken
Vocalise - Requiem van Duruflé
Dompel u onder in sfeervolle koormuziek met orgel en cello. Zangvereniging Vocalise, onder leiding van Gulian van Nierop, organist Cees-Willem van Vliet en cellist/bariton Berend Stumphius voeren...
Later dit jaar
Simone Lamsma (viool) & Jonathan Fournel (piano) - Brahms, Fauré, Ravel - Artist in Residence
Beleef een hartverwarmende avond met stervioliste Simone Lamsma en artist in residence Jonathan Fournel, winnaar van het Koningin Elisabethconcours 2021. Dit eensgezinde duo neemt je mee op een...
Quartetto Bernardini & Matthea de Muynck - Hobokwartetten van Mozart & Boccherini - Kamermuziek
Reis met Quartetto Bernardini mee naar het achttiende-eeuwse Europa van Mozart en Boccherini! Beide componisten schreven meesterlijke kamermuziek voor hobo en strijkkwartet. Ook klinkt een pakkende...
Barry Douglas - Schuberts Impromptu's en Liszts magistrale Sonate - Wereldpianisten
De Ierse pianist Barry Douglas werd op slag wereldberoemd door in 1986, als eerste niet-Rus sinds Van Cliburn, het gezaghebbende Tsjaikovski Internationaal Concours in Moskou te winnen. Deze...
UITGESTELD Barry Douglas - Schuberts Impromptu's en Liszts magistrale Sonate - Wereldpianisten
De Ierse pianist Barry Douglas werd op slag wereldberoemd door in 1986 als eerste niet-Rus sinds Van Cliburn het gezaghebbende Tsjaikovski Internationaal Concours in Moskou te winnen. Deze...
Combattimento - Händels orgelconcert 'De koekoek en de nachtegaal' - Oude Muziek
Dompel je onder in het Londen van Händel met Combattimento als je gids. In deze stad vierde deze beroemde barokcomponist muzikale triomfen met zijn opera's, oratoria en concerten. Vooral zijn...
Jaeden Izik-Dzurko - Bach, Rachmaninov, Franck - Wereldpianisten
Met de Canadese pianist Jaeden Izik-Dzurko beluister je een van de beste pianisten van zijn generatie. In 2024 speelde hij zich letterlijk in de kijker door de befaamde Leeds Piano Competition...
Victor Julien-Laferrière (cello) & Jonathan Fournel (piano) - Kamermuziek
Ontmoet Victor Julien-Laferrière, de stralende stercellist die te gast is bij onze artist in residence Jonathan Fournel. Hij won de Koningin Elisabethwedstrijd van 2017 en betovert wereldwijd...
Marigold Piano Quartet - Brahms & Fauré - Kamermuziek
Wat maakt een pianokwartet zo bijzonder? De combinatie van piano en strijktrio die samensmelt tot een hechte eenhei, waarvan het totaal meer is dan de som der delen. Het Marigold Piano Quartet...
Ronald Brautigam - Beethoven, Mozart, Schubert - Wereldpianisten
Wie Wenen zegt, denkt aan Mozart, Beethoven en Schubert. Meesterpianist Ronald Brautigam brengt hun muziek tot leven met ongekende verfijning en expressie. Tijdens dit concert neemt Brautigam je...
Kerstconcert I - Berghout Ensemble - Kerstlicht op Gouden Snaren
Harpiste Veronique Serpenti en het Berghout Ensemble zorgen voor een intiem kerstconcert rondom de harp. Mozarts Adagio & Allegro KV 617 voor glasharp en strijkkwartet vormt het sprankelende...
Kerstconcert II - Barbara Kozelj (mezzosopraan) & Thomas Beijer (piano) - Kerst bij Brahms, Schumann en Mompou
Mezzosopraan Barbara Kozelj en meesterpianist Thomas Beijer nemen je mee op een muzikale ontdekkingsreis langs Europese kersttradities. In Tsjechië hoor je de rijke, poëtische klanken van Dvořák en...
Lavinia Meijer (harp) & Reyer Zwart (piano, gitaar) - Glass, Mertens, Monk - Licht Klassiek
Voor harpiste Lavinia Meijer bestaan er geen muzikale grenzen. Even moeiteloos schittert ze op het klassieke concertpodium als op een popfestival. Wat altijd blijft, is haar sublieme spel en haar...
Schuberts 'Der Tod und das Mädchen' - Barbican Quartet - Strijkkwartetten
Vier internationale musici, vier unieke persoonlijkheden – samen vormen ze één ongeëvenaard strijkkwartet. Met het Barbican Quartet ervaar je een unieke stem in de kamermuziekwereld. Waar ze ook...
Hannes Minnaar - Schubert, Chopin & Regers Bachvariaties - Wereldpianisten
Meesterpianist Hannes Minnaar heeft nauwelijks nog introductie nodig. Al jaren behoort hij tot de absolute top onder de Nederlandse pianisten. Pers en publiek zijn het eens over zijn unieke...
Delta Piano Trio - Brahms, Smetana, Kurtág - Kamermuziek
Beleef een avond vol muzikale magie met het Delta Piano Trio, een van de meest opwindende pianotrio's van Nederland! Dit gerenommeerde ensemble is niet meer weg te denken van het kamermuziekpodium...
Maria Milstein (viool), Quirine Viersen (cello) & Elisa Karen Tavenier (altviool) - Mozart, Schubert, Weinberg - Kamermuziek
Violist Maria Milstein, cellist Quirine Viersen en altviolist Elisa Karen Tavenier vormen een ijzersterk trio op het concertpodium. Als solist en in ensembles als het Van Baerle Trio en het Animato...
Jonathan Fournel - Chopins Grande Valse Brillante en Schuberts Wanderer Fantasie - Wereldpianisten
Artist in residence Jonathan Fournel raakt het hart met zijn verfijnde expressie en ongekende muzikaliteit. Als winnaar van de Koningin Elisabethwedstrijd 2021 vertelt hij met de kleinste nuances...
Telemanns Passie: Seliges Erwägen des bitteren Leydens und Sterbens Jesu Christi
Georg Philipp Telemann schreef maar liefst veertig passies en zeven passie oratoria. Na Telemanns dramatische Brockes-Passion waagt het Apollo Ensemble zich nu aan zijn passie-oratorium Seliges...
Izhar Elias (gitaar) & Fernando Cordas (gitaar) - Dos Amigos & The Godfather - Licht Klassiek
Stap met topgitaristen Izhar Elias en Fernando Cordas in de wereld van de Spaanse gitaar. Deze virtuoze vrienden brengen de Spaanse gitaartraditie tot leven op zowel historische als moderne...
Andrei Korobeinikov - Beethoven, Haydn, Messiaen - Wereldpianisten
Andrei Korobeinikov – winnaar van de Scriabin International Piano Competition 2004 – maakt indruk met zijn poëtische spel en vurige intensiteit. In de Edesche Concertzaal brengt hij een gelaagd...
Annelien van Wauwe (klarinet), Paloma Kouider (piano), Louis Rodde (cello) - Beethoven, Brahms, Schumann - Kamermuziek
Met klarinettist Annelien van Wauwe, pianist Paloma Kouider en cellist Louis Rodde gezamenlijk op het podium wordt het een groot muzikaal feest. Deze drie topsolisten spelen drie tophits uit het...
Animato Kwartet - Mozart, Schubert, Bartók - Strijkkwartetten
Het Animato Kwartet bezorgt je een avond vol Weense flair en Hongaarse pit. Mozart en Schubert beluister je op de toppen van hun kunnen met hun late kwartetten. In Mozarts Strijkkwartet KV 589...
