Henriëtte Ronner-Knip: de kattenkoningin van de kunstwereld

archief oud artikel 20 januari 2019 Toerisme Vianen, Utrecht Katten zijn hot. Kunstenares Henriëtte Ronner-Knip had dat in de negentiende eeuw al in de gaten. Als dochter van een blinde vader en vrouw van een zieke man moest ze wel zelf de kost verdienen. Dat deed ze, en hoe! Ze was übergetalenteerd, maakte prachtige schilderijen van katten en verdiende tijdens haar leven al bakken met geld - in die tijd erg zeldzaam voor kunstenaars. Het leverde haar zelfs de officieuze titel 'beste kattenschilder ooit' op. Maar waarom kennen we haar dan niet? In de tentoonstelling Miauw! Katten in de kunst in het Stedelijk Museum Vianen bewonder je haar schilderijen en leer je meer over wie ze was en hoe ze te werk ging.

Onopvallende uitzondering

Henriëtte Ronner-Knip (1821-1909) was een bijzonder getalenteerde Amsterdamse die haar tijd ver vooruit was. Als klein meisje van ongeveer vijf jaar oud schilderde ze al eigen werken en in 1870 brak ze uiteindelijk door als kattenschilder, waarmee ze zelf de kost verdiende. Behoorlijk bijzonder voor een vrouw van toen. Maar zo uitzonderlijk als Ronner-Knip als persoon en carrièrevrouw was, zo onopvallend bleef haar werk. Afiena van IJken-van Zanten, conservator van Stedelijk Museum Vianen: "Ze komt niet aan bod in overzichtstentoonstellingen of in kunstgeschiedenisboekjes. Kunstenaars als Rembrandt en Van Gogh staan vaak in de spotlights, omdat ze in hun tijd vernieuwend waren. De manier waarop Rembrandts werk ons meesleept vinden we belangrijker dan de vorm. De genialiteit en gekte van Van Gogh spreken tot de verbeelding. We richten ons vooral op de uitzonderingen en haar werk springt er dan niet zo uit. Henriëtte schilderde realistischer en preciezer. "

Slimme zakenvrouw

Ze was dus misschien niet zo vernieuwend als andere Hollandse grootheden, maar ze was wel slimmer. Afiena: "Ze werd veel aangekocht door particulieren; ze had een trend te pakken. Katten leven zo'n tien tot hooguit zestien jaar. Met een schilderij maakte zij ze onsterfelijk." In haar tijd ontving Ronner-Knip al tweeduizend gulden voor een schilderij. Dat bedrag stond toen gelijk aan drie (!) jaarsalarissen. Niet alleen een getalenteerd kunstenaar, maar ook een slimme zakenvrouw dus. Ondanks dat ze weinig erkenning van recensenten en kunstcritici kreeg, ging Ronner-Knip gewoon door. "Uit een onderzoek van een aantal jaren geleden bleek dat in de negentiende eeuw vrouwen in de kunstwereld toch vaak onder de radar door gingen. Misschien omdat ze zelf niet zo de bekendheid zochten, of omdat de kunstwereld voor zo'n 85% werd gedomineerd door mannen."

Kattenvitrine als topstuk

In de tentoonstelling in het Stedelijk Museum Vianen kom je nog veel meer over Ronner-Knip te weten. Over haar werkwijze, bijvoorbeeld. "Ze had een glazen vitrine waarin ze katten tentoonstelde en observeerde. Katten zijn natuurlijk heel beweeglijk, zacht, hebben specifieke verhoudingen. Zij is heel goed in observatie geweest en kon dat goed uitdrukken. Ze had een goede beheersing van de verf", vertelt Afiena. "Ze had zelf katten, maar leende ook katten van kennissen. En als ze een bepaald ras wilde vastleggen zette ze oproepjes in de krant. Zo kwam ze aan haar modellen." De oorspronkelijke vitrine waarin de schattige beestjes zaten terwijl ze geschilderd werden, is ook in de tentoonstelling te zien. De kattenvitrine is een echt topstuk; het is particulier bezit en nog nooit eerder aan publiek tentoongesteld. Een ander topstuk is een beschilderde haardplaat uit de Collectie Six. Daarnaast zijn er tientallen schilderijen te bewonderen, die volgens Afiena voor het hele gezin leuk zijn om te zien. "Er is een mooie waarin twee katjes met elkaar spelen, terwijl de moederpoes die toekijkt. We hebben ook een heel vroeg werk van haar met allerlei boerderijbeesten, een soort zoekplaat. Het zijn allemaal aantrekkelijke en aandoenlijke scènes die ook leuk voor kinderen zijn."

Nieuws - Laatst gewijzigd: 2019-05-13 13:18:52 · Gepubliceerd: 20 januari 2019 - 2761