archief oud artikel 6 september 2019 Toerisme Enschede, Overijssel In een tijd waar pompeuze portretten de boventoon voerden, viel Johann Friedrich August Tischbein aan het einde van de achttiende eeuw op met zijn natuurlijke romantiek. Als trendsetter veranderde hij daarmee de kunstwereld voorgoed. Voor het eerst sinds dertig jaar zijn de werken van deze Duitse meesterschilder weer op grote schaal in Nederland te zien. Bewonder zijn gevoelige schilderijen vanaf 7 september in de tentoonstelling Tischbein en de ontdekking van het gevoel in Rijksmuseum Twenthe. Bijzonder: speciaal voor de expo haalde Paleis Het Loo werken van Tischbein van de paleismuren om in Enschede tentoon te stellen.

Op de gevoelige plaat

Geen propaganda, machtsvertoon, opsmuk en statige blikken. Maar 'gewoon' een familieportret waarop een vrouw haar baby de borst geeft. De vader ziet er tevreden uit en kijkt net op, alsof er toevallig een bekende de kamer binnenkomt. Het is één van de werken van Johann Friedrich August Tischbein uit circa 1795. In die tijd was het portret een revolutie in de kunstwereld. In plaats van uiterlijk vertoon en sociale status stond ineens gevoel centraal - veel persoonlijker en veel moeilijker vast te leggen. In Tischbein en de ontdekking van het gevoel komen de mooiste portretten van Tischbein samen. Een dromerige en romantische collectie, maar toch écht. Ogenschijnlijke momentopnames uit iemands leven, portretten die grote vorsten ineens menselijk maakten. Zo was Tischbein geliefd bij de Oranjes, die hem meerdere keren inhuurden om een realistisch en gevoelig portret te maken. Twaalf Oranje schilderijen die normaal gesproken in stijlkamers van Paleis Het Loo hangen, zijn in de expo te zien.

Typisch Tischbein

Johann Friedrich August Tischbein (1750-1812) werd geboren in Maastricht, maar groeide op in Duitsland. Hij was de belangrijkste Duitse schilder van de romantische revolutie aan het einde van de achttiende eeuw en wist met zijn portretten een kijkje in de ziel vast te leggen. In die tijd was het gebruikelijk dat mensen zich in hun functie lieten vereeuwigen. Als vorst of krijgsmacht, inclusief schilden, familiewapens en ander intimiderend uiterlijk vertoon. Tischbein focuste zich alleen op het innerlijk en op authentieke poses, iets wat hem immens geliefd en gewild maakte bij the rich and famous van toen. Hij wist zelfs stadhouder Willem V en zijn gezin te strikken voor een schildersessie, iets wat toen het hoogst haalbare was in de portretwereld. Leuk weetje: in gezinsportretten verwerkte Tischbein altijd een duidelijke boodschap. Zo zijn de mannen altijd vastgelegd als betrokken vaders en de vrouwen altijd als liefdevolle moeders in huiselijke setting. Hiermee wilde Tischbein zijn persoonlijke overtuiging overbrengen: de natuurlijke rol van de vrouw is die van een liefdevolle en goede moeder - en ââk de vader hoort verantwoordelijkheid te nemen en liefde te geven. Iets wat qua rolverdeling in die tijd niet altijd vanzelfsprekend was.

Rijksmuseum Twenthe

- Laatst gewijzigd: 2020-01-21 09:10:15 · Gepubliceerd: 6 september 2019 - 2083