archief oud artikel 22 oktober 2019 Cultuur Utrecht, Utrecht Woedende mensen braken kerken binnen. Met hamers en bijlen sloegen ze eeuwenoude beelden en schilderijen aan gort. De Beeldenstorm vernietigde veel middeleeuwse kunst, maar het Museum Catharijneconvent toont in de expositie North & South de zeldzame werken die de Beeldenstorm wel overleefden. Daarvoor reisde het museum naar de uithoeken van Europa, want in Noorwegen en Spanje bleef dergelijke kunst bewaard. Kom in contact met deze verloren geschiedenis en bewonder de kunststukken uit het noorden en zuiden die opvallend veel met elkaar gemeen hebben.

Middeleeuwen komen tot leven

Het idee om de stukken uit het noorden en zuiden van Europa samen te brengen, begon bij een Mariabeeld uit de collectie van het Museum Catharijneconvent. Gefascineerd door de vraag hoe de omgeving eruit zag waarin deze Maria schitterde, zocht het museum naar stukken die de kunst van de hoge middeleeuwen tot leven konden wekken. Alle stukken in North & South zijn gerelateerd aan het altaar, de meest heilige plek in het leven van een middeleeuwer. Nergens ter wereld is een compleet altaar bewaard gebleven. Door het bij elkaar brengen van deze stukken, maakt het Catharijneconvent in de laatste zaal een totaalbeeld waarbij alle puzzelstukjes op hun plek vallen. Conservator Micha Leeflang: "Voor het eerst kunnen we nu op basis van de prachtige kunst uit noord en zuid een compleet beeld schetsen van het altaar uit de periode 1100-1350. Deze unieke tentoonstelling brengt een vergeten stuk van onze geschiedenis in beeld".

Opvallende overeenkomsten

Kijk eens naar het verschil tussen de afbeelding hierboven en hieronder. Twee stukken gemaakt in dezelfde tijd. Op beide afbeeldingen figuren met lange vingers en lange, krullende haarlokken. Beide stukken zijn te zien in de expositie North & South. Het lijken stukken uit dezelfde periode en streek. Toch zit er ruim 3000 kilometer tussen beide schilderijen. Zeker in de middeleeuwen was dat een enorme afstand, maar door de verspreiding van het christendom ontstond er in de middeleeuwen één beeldtaal. Dat deze unieke stukken nog steeds te zien ligt aan de verre ligging, achter de bergen. In Midden-Europa raasde in de zestiende eeuw de Beeldenstorm over het land, die korte metten maakte met de middeleeuwse kunst. Ook de Contrareformatie, de Franse Revolutie en een veranderende smaak zorgde ervoor dat de middeleeuwse kunst uit de kerken van Midden-Europa verdween. Omdat Noorwegen en Spanje zo ver weg lagen, bleef deze unieke kunst daar wèl bewaard.

Ontmoet de middeleeuwer aan het altaar

Onder de stukken zijn een paar unieke werken, die bij hoge uitzondering in Nederland te zien zijn. Het Olav-frontaal uit de Nidaros-kathedraal van Trondheim verlaat Noorwegen pas voor de tweede keer in 700 jaar tijd. Olav was de eerste christelijke koning van Noorwegen. Het frontaal staat in de kathedraal, die werd gebouwd boven op zijn graf. Het paneel beeldt zijn leven en heldendaden uit op een manier die ook goed te begrijpen was voor de ongeletterde middeleeuwse kerkbezoeker. Dezelfde kleurrijke panelen zijn ook te zien in een plafondbaldakijn afkomstig uit het Catalaanse stadje Vic, ook te zien in North & South. Dezelfde verhalende beeldtaal, alsof het gemaakt is door dezelfde kunstenaar. Nu zijn ze voor het eerst samen te zien in een expositie. North & South is tot 26 januari 2020 te zien in het Catharijneconvent.

- Laatst gewijzigd: 2020-02-13 13:17:13 · Gepubliceerd: 22 oktober 2019 - 679