Om je helemaal in te verliezen: de waterlelies van Monet

archief oud artikel 21 oktober 2019 Cultuur Den Haag, Zuid-Holland Van heinde en verre haalde het Kunstmuseum (het voormalige Gemeentemuseum) de betoverende vijvers vol waterlelies van Claude Monet naar Den Haag. Niet wetende dat het museum zelf stiekem al jaren waterlelies van Monet in de collectie heeft. Onder Blauweregen, het topstuk van het museum, kwam bij een recente restauratie een groep waterlelies tevoorschijn. Dit zeldzame schilderij speelt de hoofdrol in de grote overzichtstentoonstelling Monet - Tuinen van verbeelding, te zien tot en met 2 februari 2019.

Tuinen van Monet

De waterlelies zijn nu misschien zelfs wel het handelsmerk van Monet, maar dat was tijdens zijn leven wel anders. Kunstschilder Claude Monet (1840-1926) had in zijn jonge jaren furore gemaakt binnen het impressionisme en was een tijdlang een welvarend kunstenaar. In 1883 kocht hij een huis in het Franse plaatsje Giverny met een groot stuk grond. Hier legde hij twee schitterende tuinen aan - waaronder een watertuin naar het voorbeeld van Japanse tuinen. In de jaren die volgden trok Monet zich steeds meer terug en was die tuin, met name de watertuin, het voortdurende onderwerp van zijn schilderijen. Steeds opnieuw legde de schilder - die ondertussen geteisterd werd door de oogziekte staar - de weerspiegelingen van het groen in het water vast. 's Ochtends vroeg wanneer het licht zo mooi en nog niet fel voor zijn ogen was, begon hij en schilderde zo onder meer het typische Japanse bruggetje wat in het midden van de tuin stond. En hele reeksen van zijn inmiddels beroemde waterlelies. In die tijd maakte hij als schilder een hele ontwikkeling door en werden zijn schilderijen steeds abstracter.

Het afgeschreven meesterstuk

Als sluitstuk van zijn carrière werkte Claude Monet aan wat hij de Grandes Decorations noemde; een reeks grote schilderijen van waterlelies en weerspiegelingen waarmee hij een hele ruimte kon vullen. Een aquarium van bloemen, waar de bezoeker zich in kon verliezen. Met politicus Georges Clemenceau sprak hij af dat hij de belangrijkste schilderijen uit de reeks aan de Franse staat zou schenken, ter ere van het einde van de Eerste Wereldoorlog. In de Parijse Orangerie werden twee zalen verbouwd om de Grandes Decorations te huisvesten. Maar Monet bleef maar schilderen… Hij was niet snel tevreden en verwoestte een heel aantal schilderijen. Hij klaagde over zijn verminderde zicht, maar werkte desalniettemin door aan zijn meesterwerk tot zijn dood in 1926. Een half jaar na zijn dood opende de tentoonstelling van de Grandes Decorations in het huidige museum, maar helaas bleef de belangstelling uit. De meester was ingehaald door nieuwe kunststromingen en nieuwe helden: Mondriaan en Picasso. En bovendien, vonden critici, was het een rommelig geheel en van mindere kwaliteit, waarschijnlijk door zijn oogziekte.

Monet in ere hersteld

Nog steeds zijn de meningen verdeeld over het latere werk van Monet. Koos hij er bewust voor om abstractere vormen en kleuren te gebruiken? Of kon hij simpelweg niet anders? Het Kunstmuseum in Den Haag organiseerde al in 1952 in samenwerking met andere musea een reizende tentoonstelling van Monet, om ook zijn latere werk uit Giverny een podium te geven. En langzaam maar zeker volgde de waardering voor de waterlelies en andere schilderijen van Monets tuin. Onder meer door jonge kunstenaars als Ellsworth Kelly, Mark Rothko en Jackson Pollock die Monet een inspiratiebron noemden. En nu zijn het juist Monets tuinen die ongekend populair zijn bij het publiek! Kijk, bewonder en oordeel zelf in de tentoonstelling Monet - Tuinen van verbeelding. Of laat het oordeel los en laat het licht, de tuinen en de waterlelies voor zichzelf spreken.

Het geheim van de Blauweregen

Na de dood van Monet bleven veel van zijn werken in het atelier staan, omdat er geen belangstelling voor was. Zo ook de geliefde Blauweregen, die het Kunstmuseum al sinds 1961 in de collectie heeft. Het werk stond 25 jaar in het atelier, zonder publiek of bewonderaars. En toen in de Tweede Wereldoorlog het glazen dak van het atelier instortte door bombardementen in de buurt, raakte het beschadigd. Honderden kleine stukjes glas maakten gaatjes in het doek. In aanloop naar de tentoonstelling Monet - Tuinen van verbeelding onderging het schilderij een restauratie. En daarbij deed restaurator Ruth Hoppe een bijzondere ontdekking! Om oude schade aan het doek beter te kunnen onderzoeken liet ze onder meer een röntgenfoto maken. Toen ze die bekeek ontdekte ze onder het schilderij nog een doek, met daarop een groep waterlelies. Deze ontdekking maakt het toch al bijzondere schilderij nog specialer. In tegenstelling tot de waterlelies schilderde Monet slechts enkele blauwe regens; zeven in totaal. Bewonder de bijzondere Blauweregen en de andere 39 topstukken in het Kunstmuseum. En droom even weg naar het paradijs wat Monet voor zichzelf schiep. Wie weet wat je allemaal in de weerspiegelingen tegenkomt.

Bekijk de video van het Kunstmuseum Den Haag:

Redactioneel - Laatst gewijzigd: 2019-10-22 15:20:28 · Gepubliceerd: 21 oktober 2019 - 4530