Bekijk de historische stoommachines in actie
archief oud artikel 29 september 2020 Cultuur Lemmer, Friesland Hoog water in Friesland? Dan gaan de stoommachines van het Ir. D.F. Woudagemaal aan het werk om water weg te pompen. Dit sterk staaltje techniek zorgt al honderd jaar lang dat de Friezen droge voeten houden. Een mooi moment om dit UNESCO Werelderfgoed te bezoeken. Op naar Fryslân!
Woudagemaal onder stoom
Ketels worden opgestookt, vanuit het ketelhuis klinkt hard lawaai en dan: grote stoomwolken aan de voorkant van het gemaal! Wanneer de historische machines van het Ir. D.F. Woudagemaal een paar uur later eenmaal op gang zijn gekomen, voel je hoe miljoenen liters water worden verpompt. Dit gebeurt nog regelmatig om nieuwe machinisten en stokers op te leiden. Want is het waterpeil te hoog in Friesland en kan het elektrische boezemgemaal in Stavoren niet genoeg water verpompen, dan wordt het Woudagemaal nog steeds ingezet – en dat gaat niet met één druk op de knop. Reserveer een tijdsblok en ontdek hoe dit honderd jaar oude gemaal ook nu nog topwerk levert.
Het mooiste is om het gemaal op zo'n draaidag te bezoeken, want regelmatig mag daar publiek bij zijn. Maar ook op andere dagen is het Ir. D.F. Woudagemaal de moeite waard. Het brengt je terug in de tijd: vanuit de verte zie je de zestig meter hoge bakstenen schoorsteen in de lucht prijken en het gebouw, in de stijl van de Amsterdamse School, is strak en sober. Een mooi zicht te midden van de groene Friese polders aan het IJsselmeer.
Ir. D.F. Woudagemaal
- Het Ir. D.F. Woudagemaal is vernoemd naar D.F. Wouda, destijds hoofdingenieur van de Provinciale Waterstaat Friesland. Hij ontwierp het gemaal in 1917-1918. Met als doel: overtollig water vanuit Friesland in de Zuiderzee – later het IJsselmeer – pompen, zodat het land niet overstroomt.
- Op 7 oktober 1920 werd het Woudagemaal officieel geopend door koningin Wilhelmina.
- Vanaf 1998 staat het Woudagemaal op de UNESCO Werelderfgoedlijst. En dat is bijzonder, want Nederland telt op dit moment in totaal maar tien werelderfgoederen.
- Het Ir. D.F. Woudagemaal is vernoemd naar D.F. Wouda, destijds hoofdingenieur van de Provinciale Waterstaat Friesland. Hij ontwierp het gemaal in 1917-1918. Met als doel: overtollig water vanuit Friesland in de Zuiderzee – later het IJsselmeer – pompen, zodat het land niet overstroomt.
- Op 7 oktober 1920 werd het Woudagemaal officieel geopend door koningin Wilhelmina.
- Vanaf 1998 staat het Woudagemaal op de UNESCO Werelderfgoedlijst. En dat is bijzonder, want Nederland telt op dit moment in totaal maar tien werelderfgoederen.
Droge voeten
Je bezoek begint bij de entree in een van de voormalige dienstwoningen. Hiervandaan loop je naar het bezoekerscentrum, een futuristisch gebouw waar dit jaar de nieuwe expositie is geopend. In de expositie ontdek je hoe het water wordt beheerd door Waterschap Friesland – Wetterskip Fryslân, op z'n Fries – en welke rol het Woudagemaal daarin speelt. "Vroeger hadden we veel te maken met overstromingen, wat veel overlast veroorzaakte", vertelt Sonja Hylkema, communicatiemedewerker bij het Woudagemaal. "De komst van het Woudagemaal moest daar een eind aan maken. Nu nog helpt het gemaal in het waterbeheer. Juist nu met de klimaatverandering is het gemaal nog steeds belangrijk om de voeten droog te kunnen houden in Friesland."
Bij de puzzeltafel ontdek je wat je zelf kunt doen om klimaatverandering tegen te gaan – zoals tegels uit je tuin trekken en water opvangen in een regenton. Met een VR-bril op beleef je het Woudagemaal van binnenuit. Loop zeker ook naar de Panoramazaal, waar je uitkijkt over het IJsselmeer en de baai van Lemmer.
Werelderfgoed
Vanuit het bezoekerscentrum ga je mee met een rondleiding naar het hoogtepunt van je bezoek: het Woudagemaal zelf. Honderd jaar oud en nog steeds in werking, dat is bijzonder. Hylkema: "Het Woudagemaal symboliseert het hoogtepunt van Nederlandse bouwkunde, die eeuwenlang model heeft gestaan en de standaard is geweest voor de hele wereld. Een van de redenen waarom het UNESCO Werelderfgoed is!" De gids vertelt je alles over de vier stoommachines, vier vliegwielen en acht ronde centrifugaalpompen. En dat alles in de historische entourage van het gebouw. Let bijvoorbeeld op het bijzondere houten dak.
Ga daarna het veld in en wandel door de Friese polders. Vanaf de IJsselmeerdijk heb je een prachtig uitzicht over het IJsselmeer. Hylkema: "Je ziet dat het IJsselmeer hoger staat dan het land achter de dijk. Zo beleef je hoe bijzonder het is hoe we hier leven achter de dijken. Dat waterbewustzijn willen we graag creëren bij jong en oud."
Jubileumjaar
Op 7 oktober 2020 is het honderd jaar geleden dat koningin Wilhelmina het Woudagemaal officieel opende. Op deze dag is de eerste muntslag van de herdenkingsmunt – de eerste munt waar koning Willem-Alexander met baard op staat. Het Woudagemaal hoopt in het jubileumjaar meerdere evenementen te organiseren, maar vanwege covid-19 zijn het onzekere tijden. Hylkema: "Het moet voor iedereen leuk en veilig zijn. Houd de pagina over het jubileum in de gaten voor updates."
Over je bezoek
- Reserveer je bezoek aan het Woudagemaal vooraf. De rondleiding hoef je niet speciaal aan te vragen, die zit standaard bij je bezoek;
- De draaidagen van het Woudagemaal op 13, 14 en 15 oktober kunnen helaas vanwege corona niet bezocht worden;
- Het bezoekerscentrum en het gemaal zijn rolstoelvriendelijk.
- Laatst gewijzigd: 2021-01-14 11:05:08 · Gepubliceerd: 29 september 2020 - 873
