Wie is kunstenaar Florentijn Hofman?

11 januari 2021 bijgewerkt: 7 juni 2023 Cultuur Landelijk Veel Nederlanders leerden hem in de voorbije weken kennen als deelnemer aan het populaire televisieprogramma 'Wie is de Mol?', maar internationaal gezien gooit kunstenaar Florentijn Hofman al jaren hoge ogen. Letterlijk, want de in Delfzijl geboren Hofman let niet bepaald op de kleintjes. Met zijn veelal reusachtige kunstwerken creëert hij opvallende blikvangers op verrassende plekken. Van Mexico tot Frankrijk en van Rusland tot China, overal vind je zijn installaties. Wie is deze beeldend kunstenaar en essayist wat drijft hem in zijn werk?

Kunstwerken op maat

Je kunt er niet omheen, maar dat hoeft ook niet. Florentijn Hofman maakt geen kunstwerken met een hekje eromheen, maar opvallende , surrealistische installaties waar je gewoon onderdoor loopt en waar kinderen vrolijk spelen. 'Site specific', noemt hij het zelf. "Het zijn letterlijk en figuurlijk werken op maat. Of het nou een park is of een drukke straat, ik reageer op plekken en op de ruimte, maar ook op architectuur en infrastructuur. Dan krijg je inderdaad vaak grootschalig werk." Dat 'op maat' veel verder gaat dan 'formaat', vindt Hofman belangrijk om te benadrukken. "Schaal is een tool. Een kleur op mijn pallet dat ik gebruik. Ik let ook op de sociale connotatie die er ermee samenvalt," legt hij uit. Een prachtig voorbeeld hiervan is Hofmans meest recente werk 'De Bospoldervos' in Rotterdam-West (foto 2). Het is volledig afgestemd op de geschiedenis van- en de ontwikkelingen in de buurt. "De vos gaat over het verwelkomen van vreemdelingen in de stad. Rotterdam is een smeltkroes van nationaliteiten die hun plekje in de stad hebben gevonden. Er is de laatste jaren alleen wel angst ingeslopen voor het toelaten van vreemdelingen."

Dieren als metafoor

Wat opvalt is dat Hofman voor zijn beelden veelal gebruik maakt van dieren. "Ik zeg altijd; het zijn dier gerelateerde werken. We proberen onze menselijke en bizarre aspecten te duiden met dieren die een handeling uitvoeren. Het is net als bij vroegere mythes en sagen, die gebruik maakten van dierlijke figuren. Die sloegen op de mens en niet zo zeer op het dier dat ineens menselijke handelingen uitvoerde. Zo maak ik er eigenlijk ook gebruik van als metafoor: om onszelf beter te duiden. Daarin zit een beeldtaal die ik heel tof vind en die ik gebruik als een objet trouvé, zoals de Fransen dat in de kunstwereld noemen (een voorwerp dat kunst wordt doordat het compleet uit de context is gehaald, red.) Die zet ik naar mijn hand. Qua maat, qua materiaal en qua setting. Wat een echte Hofman maakt, is dat het over de mens gaat, over de menselijke maat. Daardoor wordt het een essay. Een verhaal."

Toegankelijk en gelaagd

De onderliggende gelaagdheid die schuil gaat achter de surrealistische werken is tekenend voor de kunstenaar Florentijn Hofman. "De Staalman in Amsterdam (foto 3) heeft heel veel elementen in zich, zonder dat je het in eerste instantie zo voelt, proeft en ziet," zo illustreert hij zijn visie. "Het is voor het algemene publiek heel toegankelijk," legt hij uit. "Als je in die buurt opgroeit, leer je het beeld door de jaren heen kennen. Misschien ga je erover filosoferen. Het staat in ieder geval in je geheugen gegrift. De beer heeft een kussen onder zijn arm. Het was een achterstandswijk en daar vond ik dat kussen heel mooi bij passen, om ook de zachte kant van de mens te tonen. Dus niet alleen het harde geweld. De wijk is helemaal op de schop gegaan, omdat de hoge flats die er stonden behoorlijk gedateerd waren. Er kwam een veel gemêleerder gezelschap te wonen. Het kussen staat dus ook voor je bed oppakken. Het verhuizen, in beweging zijn."

De omgeving in beweging

Deze beweging zorgt er ook voor dat de omgeving van een kunstwerk verandert en dat werken en soms zelfs helemaal verdwijnen. Maar dat is voor Hofman geen probleem. "Wat mij betreft is alles tijdelijk. Je kunt je afvragen wat blijvend is. Kijk, zo'n betonnen vos of De Staalman of Het Feestaardvarken in Arnhem; het lijkt allemaal heel definitief, maar het aardvarken is in zeven of acht delen gemaakt en dat gaat binnenkort ook verplaatsen. Dat is destijds op tijdelijke grond neergelegd. Dus je kunt met materialen werken die voor eeuwig zijn, maar die kan je natuurlijk wel tijdelijk inzetten. En zo zie ik al het werk. Al voelt de Bospoldervos, met 25 meter diepe heipalen in Rotterdam, wel heel erg blijvend. Maar dat 'site specific' zit er wel heel erg in. We wisten dat de school erachter gerenoveerd en veranderd wordt en dat het een heel andere plek gaat worden in de toekomst. Dat was ook zo met de Staalman in Amsterdam. Je maakt iets en daaromheen verandert langzaam de ruimte."

Spelen op een kunstwerk

Hofmans werken vertellen daarbij niet alleen een verhaal over de plek waar ze staan, maar ze worden ook écht onderdeel van het leven in een stad of wijk. "Of het nou gaat over Het Feestaardvarken in Arnhem of de Staalman in Amsterdam; het zijn installaties waar de kijker of gebruiker onderdeel van is. Het aardvarken heb ik bijvoorbeeld zo ontworpen dat er mensen op kunnen klimmen. Als je erop ligt of eraf klautert, wordt het fysiek. Mens en schaal komen bij elkaar. Je gaat letterlijk iets aan met een werk. Onder de Staalman in Amsterdam heb ik daarom ook een trap gemaakt. Je kunt aan de voet van de beer zitten, die zo meekijkt over je schouder. Het beeld wordt op die manier een markant punt in de wijk; een plek waar je afspreekt, waar dingen gebeuren. De buurt voelde het echt als gatekeeper voor de community. Maar ook vanuit het Antonie van Leeuwenhoek Ziekenhuis dat om de hoek ligt, kreeg ik veel berichten. Van mensen die zich zo gesterkt voelden door die beer met kussen onder zijn arm. Hij sleepte ze erdoorheen. In dat daglicht had ik het nog nooit bekeken, maar het is toch zo mooi als kunst zoiets kan doen."

Redactioneel - Laatst gewijzigd: 2023-06-07 13:41:41 · Gepubliceerd: 11 januari 2021 - 1357