Ontdek de verhalen van de kinderen uit Kamp Vught

12 oktober 2021 bijgewerkt: 9 maart 2022 Geschiedenis Vught, Noord-Brabant Midden in de Brabantse bossen vinden we Nationaal Monument Kamp Vught, een voormalig concentratiekamp uit de Tweede Wereldoorlog. Het is belangrijk dat de verhalen worden doorverteld en daarom is er nu een nieuwe audiotour 'Achter prikkeldraad'. Kinderen luisteren naar de verhalen van kinderen die hier écht gevangen zaten of er op een andere manier mee te maken kregen.

Audiotour junior: Achter prikkeldraad

We zijn vandaag samen met moeder Vivi, vader Gabriël, zoon Luuk (12) en dochter Sanne (11) uit Helmond op bezoek bij Nationaal Monument Kamp Vught. We mogen namelijk als allereerste de nieuwe audiotour voor kinderen, 'Achter prikkeldraad', testen. De tour bestaat uit een audiospeler en een fotoalbum vol opdrachten om uit te voeren bij de verschillende luisterpunten in het museum. Kinderen van 10 tot en met 12 jaar luisteren in deze audiotour naar de verhalen van andere kinderen die gevangen zaten in het kamp of er op een andere manier mee te maken kregen. En dat is nou precies wat deze rondleiding zo aansprekend maakt.

De tekst gaat verder onder de video.

In een tijdmachine gestapt?

Nadat het gezin de audiospelers heeft omgehangen, vinden we in de hal ook direct het eerste luisterpunt. Door de speler als een afstandsbediening op het luisterpunt te richten, start het verhaal. De vriendelijke stem van Lisa Wade (bekend van onder andere Het Klokhuis en 13 in de oorlog) vertelt: "Wat fijn dat je er bent. Dit is een plek die tegelijk een museum én een monument is. Het is erg belangrijk dat jij hier nu bent, want als jij de verhalen van deze plek kent, kun je het doorvertellen en wordt wat hier is gebeurd niet vergeten." Na een korte introductiefilm lopen we via een klapdeur het museum in. We komen binnen in een gang met aan de rechterkant een groot raam. Er staat een bankje. "Kijk naar buiten. Je mag ook even gaan zitten”, zegt Lisa. “Ben je misschien in een tijdmachine gestapt? Zo zag Kamp Vught er in de oorlogsjaren uit." De familie kijkt uit over de appelplaats, met daar rond omheen wachttorens en hoge hekken van prikkeldraad. Dat maakt indruk. De kinderen luisteren ademloos naar de verhalen. In het fotoalbum staat de eerste opdracht: Kijk naar buiten en schrijf woorden op die passen bij wat je nu denkt.

Zeven seizoenen

Het verhaal is afgelopen en we lopen het hoekje om naar de vaste expositie 'Kamp Vught: zeven seizoenen en 32.000 verhalen'. In deze museumzaal vind je zeven eilanden die vertellen over één van de seizoenen dat het kamp in gebruik was (1942 tot en met 1944). Bij ieder eiland is ook een verhaal uit de audiotour te vinden. Het begint in de zomer van 1942, wanneer het kamp gebouwd wordt. Will, een jongen uit de buurt vertelt: “We zien barakken verschijnen. Zou het een kazerne worden? Ik heb mensen uit de buurt horen fluisteren: er komt een concentratiekamp”. George, een Joodse jongen van 13, vertelt bij een volgende tussenstop hoe hij van de een op de andere dag geen naam maar een nummer werd. Volwassenen moesten een gestreept pak aan met daarop een gekleurde driehoek. De opdracht die erbij hoort: zoek de kaart waarop staat wat de kleuren van de verschillende driehoeken betekenen. De opdrachten zijn een mooie aanleiding voor een gesprek tussen ouder en kind, zo blijkt. Met alle opdrachten zijn we binnen ongeveer een half uurtje bezig.

Appelplaats en nagebouwde barak

De audiotour gaat verder in de buitenlucht, op de appelplaats waar een stenen maquette van het volledige Kamp Vught is geplaatst. Het huidige museum is slechts een klein deel van het hele kamp en dat wordt des te meer duidelijk wanneer je de tientallen barakken en andere gebouwen in miniatuur ziet. Tussen het prikkeldraad hangt een luisterpunt. Vivi, Gabriël, Luuk en Sanne lopen rustig tussen de miniatuurgebouwen door met het de speler aan hun oor, terwijl ze de verhalen aandachtig in zich opnemen. Even verderop staat een nagebouwde gevangenenbarak, waarin zo'n 240 gevangenen aten en sliepen. Een smerige bedoening, maar wat ook heel duidelijk wordt in de audiotour is dat de kinderen toch ook gewoon kinderen bleven. Zo vertelt Tanneke in een van de geluidsfragmenten bijvoorbeeld hoe ze lol maakte in de glibberige douche. In de slaapzaal gaan de kinderen voor het opdrachtenboekje op zoek naar drie voorwerpen die verstopt zijn tussen de stapelbedden. De gevangenen moesten hun spullen immers goed opbergen, zodat ze niet gestolen werden. Wat ligt er allemaal?

Kinderen bepalen zelf

Bij het Kindermonument, kun je een steen of een bloemetje neerleggen om de slachtoffers van de kindertransporten te herdenken. De kinderen kijken naar de namen, maar het zijn vooral de leeftijden van de gedeporteerde kinderen die indruk maken. De audiotour junior behandelt alle aangrijpende onderwerpen, zoals het Bunkerdrama in cel 115 en de kindertransporten. En ook voert de rondleiding je langs het laatste originele gebouw op het terrein van Nationaal Monument Kamp Vught: het crematorium. Maar is dat allemaal niet te heftig voor jonge kinderen? Het is een terechte vraag. De rondleiding brengt je langs dezelfde plekken als de tour voor volwassenen (die tegelijk een andere audiotour volgen), maar de verhalen worden wel een stuk kindvriendelijker verteld. Nationaal Monument Kamp Vught adviseert bovendien een minimale leeftijd van 10 jaar. Desondanks kan het behoorlijk stevig binnenkomen. Of dit té heftig is, kun je als ouder waarschijnlijk zelf het beste inschatten. Vooraf vertelt voice-over Lisa je daarom duidelijk dat je écht niet naar binnen hoeft als je dat niet wil.

Hoe maak jij het verschil?

We komen alweer aan het bij het einde van de tour. We lopen weer naar binnen bij het hoofdgebouw, waar we direct tegen de reactiewand oplopen. Hier kunnen bezoekers een briefje ophangen met een boodschap of wens. Dat willen de kinderen wel. “Rust in vrede, we denken aan jullie allemaal” schrijft Luuk op zijn briefje. Via de tentoonstelling 'Ogen van de Oorlog', met foto's van oud-gevangenen en objecten die iets over hun tijd binnen de hekken van Kamp Vught vertellen, komen we in de reflectieruimte. Hier staat een digitale kaartenbak, waar je door je eigen gegevens in te vullen een 'vergelijkbare' gevangene op het scherm ziet verschijnen. Voor we weer naar buiten lopen, bekijken we nog een aantal korte films. “Hoe maak jij het verschil?” staat er te lezen boven de uitgang. En dat is misschien wel de belangrijkste boodschap die kinderen én ouders mee naar huis nemen.

Reportage - Laatst gewijzigd: 2022-03-09 15:35:34 · Gepubliceerd: 12 oktober 2021 - 3846