Vier de vrijheid met de expositie 80 jaar Bevrijdingssouvenirs

5 april 2025 Geschiedenis Maastricht, Limburg Wees dankbaar voor de vrijheid waarin we leven. Dat is wat de tentoonstelling 'Tachtig jaar gekoesterd: de bevrijding van Maastricht in souvenirs' laat zien. Samen met de werkgroep Schuilen in Maastricht en Explore Maastricht verzamelde curatoren Jos Notermans en Marianne Lubrecht allerlei souvenirs uit de Tweede Wereldoorlog, die doen denken aan de bevrijding van Maastricht en Nederland. Daarmee ontstaat een bijzondere expositie die vanaf 20 april tijdelijk te zien is in het Dinghuis.

Verborgen oorlogsverhalen

Het idee van de tentoonstelling is in de loop der jaren ontstaan, vertelt curator Jos Notermans aan DagjeWeg.NL. Via bezoekers van het Schuilkeldermuseum, een museum van de werkgroep Schuilen in Maastricht, kwamen al jaren veel spullen uit de Tweede Wereldoorlog binnen. Voor het creëren van de uiteindelijke expositie met souvenirs van de bevrijding werd een inzamelingsdag gehouden. Een soort ‘Tussen Kunst en Kitsch’, maar dan puur gericht op het verzamelen van souvenirs én hun verborgen oorlogsverhalen. Het heeft een verrassende collectie opgeleverd, die zowel volwassenen als jongeren zal raken.

Geknutselde legervoertuigen

Souvenirs van de bevrijding van Maastricht en Nederland komen niet alleen uit de commerciële maakindustrie, maar vaak ook van mensen zelf. Zo vind je in de tentoonstelling straks onder meer het Kartonnen Leger van de gebroeders Tieman, gekregen van erfgenaam Paul Tieman. Dit zijn een aantal militaire voertuigen, die zijn gemaakt van de kartonnen omslagen van schoolschriften. Waarschijnlijk maakten de vader en een of twee ooms van Paul, toentertijd tieners, het al gedurende de oorlog. Je ziet naast Amerikaanse en Britse voertuigen namelijk ook een aantal Duitse tanks. En allemaal zijn ze heel gedetailleerd gemaakt. Een ambulance heeft bijvoorbeeld zelfs een met dekens afgedekte brancard, die los ligt en in principe ook er uit zou kunnen. Wauw!

Aandenken aan de bevrijding

De souvenirs die je tegenkomt in de expositie zijn vaak bewaard en gemaakt als aandenken. Mensen waren uiteraard heel blij dat ze werden bevrijd en dankbaar voor de geallieerden; de bevrijders van Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dat zie je ook terug in een handgemaakt menu van een diner in hotel Beaumont in Maastricht. Dit werd destijds na de bevrijding georganiseerd voor hoge Amerikaanse militairen, die onderdeel waren van de geallieerden.

Sommige souvenirs in de tentoonstelling laten je trouwens ook grijnzen. Zo liggen er ook voorwerpen tussen, waarmee de spot wordt gedreven met de Duitsers. Een persoonlijke favoriet van Jos is bijvoorbeeld een granaat asbak uit België. Op de rand van de asbak zie je Manneken Pis staan en in het midden van de asbak een hakenkruis. Tja, waar zal Manneken Pis zijn pisstraal nou op richten?

Stilstaan bij vrijheid

Dat de bevrijdingssouvenirs veelal afkomstig zijn van de locals, in dit geval vooral Maastrichtenaren, maakt het een unieke en persoonlijke tentoonstelling. En ook jonge mensen zullen zich herkennen in bepaalde beelden of verhalen. Zo zie je soms terug hoe de bevrijders werden gezien als helden. Of zoals Jos het zegt: “Idolen van die tijd.” Daarnaast blijft het belangrijk om oorlogsverhalen door te vertellen aan een volgende generatie. Vrijheid lijkt vanzelfsprekend, maar dat is het niet voor iedereen. Oorlogen zijn er nog steeds en nog altijd leven veel mensen niet in vrijheid. Daarom blijft het belangrijk om stil te staan bij onze vrijheid en het te vieren.

En oorlogsverhalen doorvertellen doet de jeugd soms ook zelf! Kijk maar naar het schriftje van opa Jan, de overgrootvader van Sem Nols. Dankzij hem ligt dit prachtige schrift in de tentoonstelling 'Tachtig jaar gekoesterd: de bevrijding van Maastricht in souvenirs'. Op het schriftje staat ‘in a nutshell’. Het is een zakwoordenboek waarmee je in een notendop Engels leert. Het is een erfenis aan achterkleinzoon Sem, die voor altijd herinnerd wordt aan deze donkere oorlogstijd.

Redactioneel - Laatst gewijzigd: 2025-04-04 14:39:49 · Gepubliceerd: 5 april 2025 - 107