15 april 2025 bijgewerkt: 18 april 2025 Geschiedenis Groenlo, Gelderland Terwijl je de grachten oversteekt, raad je al dat Groenlo, of Grol, een vestingstad was. Roestige kanonnen begroeten je als je de brug over de gracht neemt, richting de oude Calixtuskerk waar Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog is gevestigd. Het zonlicht danst kleurig door het glas in lood van de ramen op de kerkvloer, waar geschiedenis over de Tachtigjarige Oorlog werd beleefd, en nu wordt verteld.

"Gruwelijk hè?"

Vanaf 15 april ben jij een historie-journalist bij Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog. Met een actuele draai aan dit woelige stuk Nederlandse geschiedenis ervaar je de Tachtigjarige Oorlog op een gloednieuwe manier. "We zijn begonnen met een tentoonstelling over propaganda, wat eigenlijk van alle tijden is", vertelt Daphne Maas, directeur van het nieuwe museum. Zo ook in de Tachtigjarige Oorlog, toen Hollandse kunstenaars schilderijen gebruikten als propaganda tegen de Spanjaarden. "Gruwelijk hè?", zegt conservator Godfried Nijs bij een schilderij waar een vreselijk schouwspel zich afspeelt. Een zee van plunderende Spanjaarden in een Nederlandse stad krioelt op het doek. "Zo zag je wat er zou gebeuren zodra je de poorten zou openen voor de Spaanse legioenen". Het is een van de stukken in het museum die gaan over beeldvorming en hoe deze onze geschiedenis beïnvloedt.

Vorm je eigen beeld

Daphne en Godfried vinden dat eigen beeldvorming door waarheidsgetrouwe bronnen een belangrijke plaats moet hebben in het museum. Daarom kun je in Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog zelf je journalistieke oordeel vellen over wat je hoort en ziet. Gewapend met een hoofdtelefoon en opnamemicrofoon begeef je je naar de eerste verdieping. Aldaar scan je met de microfoon de tags die bij elk museumstuk geplaatst zijn en beluister je in het Nederlands, Engels of Duits, één van drie perspectieven waaruit je de Tachtigjarige Oorlog in dit museum beleeft. Het Hollandse perspectief, het regionale perspectief en het internationale (Spaanse) perspectief. “Oorlog is complex, de winnaar schrijft de geschiedenis, maar er zijn vele facetten waaruit een oorlog wordt gevochten en wordt beleefd”, legt Daphne uit.

Vel je eigen oordeel

Dat geeft het museum in deze beleving weer. Je kiest een perspectief en volgt een museumroute waarbij je bij ieder stuk zelf kiest welk perspectief je beluistert en hoe serieus je deze neemt. Vervolgens sla je deze fragmenten op in je microfoon en aan het einde van je onderzoeksreis door de Oude Calixtuskerk stel je een eigen nieuwspagina samen bij de redactietafel, volledig naar jouw bevindingen. Vergelijk je nieuwskoppen met je vrienden of familie. Wie weet ligt hun perspectief toch echt anders dan die van jou. ‘Hoezo was Willem Frederik een bezetter? Hij kwam Groenlo juist bevrijden van de Spanjaarden…’ Je begrijpt het door het regionale perspectief te beluisteren.

Wisseltentoonstellingen: Het heft in eigen handen

Op de begane grond vind je iedere keer iets anders. De eerste wisseltentoonstelling wordt een ‘making of’ van het museum, waarin de inspanningen van het team en de 85 vrijwilligers even de voorgrond krijgen.

Komend najaar wordt er aandacht gegeven aan de oorlog in Oekraïne, ook in meerdere perspectieven gepresenteerd. Met een spel voel je het gewicht en de moeilijkheid die keuzes in oorlogstijd hebben. Goed lezen, luisteren en interpreteren is van belang, want je gaat met defensie beslissingen maken over de oorlog in Oekraïne. Ga je budget opmaken aan missile drones of aan vredesbesprekingen? Wik en weeg je opties voorzichtig, want aan elke keuze hangen consequenties, net zoals in de Tachtigjarige Oorlog.

Er was veel meer mee vervlochten dan alleen Willem van Oranje versus Phillip II. Ook de Dertigjarige Oorlog was ermee verstrengeld en veel meer landen namen er deel aan, allemaal met eigen redenen en overwegingen. Het is daarom van belang om jou een volledig beeld te geven van deze tijd in Nederland. Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog doet dat zonder eigen waardeoordeel te geven. Je krijgt de feiten, geen glorieverhaal. Welk beeld je schept, is aan jou.

Waarom in Groenlo?

Groenlo was een belangrijke vestingstad tussen veertien- en vijftienhonderd. De stad was een knooppunt aan handelswegen die Europa in gingen. De Tachtigjarige Oorlog, een eeuw later, werd hier echt uitgevochten. Terwijl in Holland werd geprofiteerd van de bloeiende handelsdrift en de Gouden Eeuw op volle kracht kwam, verloor Grol haar handelspositie. Daarom kijken mensen in Groenlo anders naar deze periode. Hun positie in Europa als belangrijke handelsstad hield op te bestaan gedurende de Tachtigjarige Oorlog. Vandaag de dag zie je nog steeds de weerstand tegen de protestanten uit het westen. Ze zijn nog steeds katholiek, want ze wilden niet protestant worden, ook niet toen Willem Frederik Grol ze belegerde in 1595. Ze zagen dit als een bezetting, niet als een bevrijding van de Spanjaarden.

Niet alleen een Hollands glorieverhaal

Toen het stadsmuseum van Groenlo meer wilde doen met de Tachtigjarige Oorlog kwam dit perspectief naar voren. Voor Daphne was dit een belangrijke reden om factchecken en beeldvorming een prominente plaats in het museum te geven. Het glorie verhaal uit de geschiedenisboeken is een Hollands verhaal, het regionale verhaal werd anders verteld.

De Calixtuskerk is hier een voorbeeld van. Het was een katholieke kerk van oorsprong. Na de beeldenstorm namen de protestanten het gedwongen over. Je ziet dit nog steeds op de begraafplaats, waar opvallend veel voorname protestanten liggen. Katholieken werden weggedrongen, maar bleven in protest naar kerken over de grens in Duitsland gaan. Groenlo en omgeving is nog altijd een katholieke ‘vlek’ in een anders overwegend protestant gebied.

Geschiedenis schrijft de toekomst en kent vele kanten. Kom naar Nationaal Museum Tachtigjarige Oorlog om achter de waarheid te komen. En vooral om te zien hoe uitdagend het is om deze te vinden.

Redactioneel - Laatst gewijzigd: 2025-04-18 18:32:57 · Gepubliceerd: 15 april 2025 - 325