archief oud artikel 2 januari 2007 Den Haag, Zuid-Holland Het leven van een soldaat is verre van romantisch. Ondertussen weten wij dat maar al te goed. Tot ver in de negentiende eeuw speelde het idee van patriottisme en heldendom echter een grote rol in Nederlandse militaire schilderstukken. De tentoonstelling 'Geeft Acht!' in het Gemeentemuseum in Den Haag laat de verandering zien. Tot 9 april 2007 brengt het Gemeentemuseum in schilderijen en illustraties het dagelijkse soldatenleven dichterbij.
Van heroïek naar realiteit
Omstreeks 1880 ondergaat het genre een verandering door de schilders George Hendrik Breitner en Isaac Israëls, en rond 1912 door Bart van der Leck. Niet de verheerlijking van het militaire bestaan, maar juist de alledaagse realiteit staat bij hen centraal. Na het ontstaan van het Koninkrijk der Nederlanden met een eigen leger in 1815 heerste er een lange periode van vrede. Mede door de invoering van de dienstplicht en het onderbrengen van garnizoenen in grote steden, gingen soldaten deel uitmaken van het gewone straatbeeld. Langzaam maar zeker verandert de kijk op het militaire leven. Begin negentiende eeuw komen nog de begrippen klassiek en heroïsch naar boven bij het bekijken van de kunst. Met Charles Rochussen verandert dit. Hij legt rond 1865 als eerste kunstenaar meer de nadruk op het dagelijkse soldatenleven. Niet veel later zorgde Breitner en Israëls ervoor dat het militaire thema los kwam van de klassieke heroïek.
Sobere werkelijkheid
Samenwerking van de militairen als Willem Staring en Nicholaas van Es met de kunstenaars Charles Rochussen en Jan Hoynck van Papendrecht zorgden voor illustraties in bladen als Elsevier en Eigen Haard. Hiermee werd het genre onder de aandacht gebracht van een groot publiek, waardoor de populariteit snel groeide. Bart van der Leck gaf rond 1912 het onderwerp een geheel eigen interpretatie. De soldaten op zijn schilderijen lijken sterk op elkaar en doen denken aan marcherende poppen. Zijn sobere en sterk vereenvoudigde beeldtaal is daarom weer geheel anders als het werk van de andere kunstenaars.
Redactioneel - Laatst gewijzigd: 2011-05-09 10:46:50 · Gepubliceerd: 2 januari 2007 - 1889
